Shumë pretendojnë se kanë kaluar shekuj që kur Mesdheu është parë si fushëbetejë, ku ndeshen të mëdhenjtë. Por fuqitë e mëdha dhe shtetet bregdetare, që dëshirojnë pasuritë e hidrokarbureve, sot po garojnë për zotërimin e detit, ose të paktën dallgët lindore.
Problemi u shfaq muajin e kaluar kur një fregatë turke që shoqëronte një anije kërkimi të naftës dhe gazit u përplas me një anije detare greke.
Që nga ajo kohë, tensionet janë shtuar, me çështjen e pazgjidhur të Qipros që e shton tensionin midis dy kombeve.
Anijeve greke iu bashkuan javën e kaluar anije nga Franca, Italia dhe Emiratet e Bashkuara Arabe në ujërat përreth Qipros. Turqia njoftoi se Rusia do të nisë stërvitje detare. NATO ka të drejtë që temperatura duhet të ulet dhe duhet të përgëzohet për fillimin e bisedimeve që synojnë uljen e tensioneve.
Në Turqi ka pasur një befasi ndaj autoritarizmit nën presidencën e Rexhep Tajip Erdogan, ndërsa fuqia ushtarake, ekonomike dhe kulturore e vendit është zgjeruar.
Që nga koha e perandorisë Osmane, ushtria turke nuk ka pasur një ndikim kaq të madh global, me trupa dhe dronë që së fundmi shpëtuan nga humbja një qeveri të njohur në OKB në Tripoli.
Pavarësisht nga një recesion i Covid, kompanitë turke mbajnë një avantazh global, duke përfituar nga fuqia punëtore e lirë. Erdoğan gjithashtu ka fituar favor në botën arabe duke pritur 4 milion refugjatë sirianë.
Ajo që tërbon Erdogan është se kombi i tij nuk mund të eksplorojë dhe shfrytëzojë detin Mesdhe.
Nëse Egjipti, Izraeli dhe Qipro kanë qenë në gjendje ta shfrytëzojnë, mendon ai, atëherë pse jo Turqia? Ankaraja pretendon se një mur i ishujve grekë e ndalon Turqinë të shfrytëzojë raftin e saj kontinental. Pyetja është se në çfarë shkalle duhet të merret parasysh një arkipelag në brigjet turke kur përcaktohen kufijtë e zonave ekonomike.
Konventa e KB mbi ligjin e detit, të cilën Turqia nuk e ka nënshkruar, mbështet Greqinë dhe status quo-në.
Erdogan e sheh themelimin e Turqisë moderne jo si një triumf, por si një mundësi të humbur. Kjo është arsyeja pse territoret e humbura kur traktati i Lozanës në 1923 vendosi kufijtë e Turqisë moderne, siç janë ishujt në Detin Egje, janë sot në zemër të politikës së tij të jashtme.
Konflikti i armiqve të vjetër për kufijtë, gazin dhe krenaria kombëtare rrezikon të shkaktojë edhe më shumë tension në rajon.
Konkurrenca për karburantet fosile duhet të jetë në lidhje me mënyrën e ndërprerjes së përdorimit të tyre.
Fuqitë arabe dhe Izraeli, të shqetësuar për Islamin politik të zotit Erdogan, janë afruar më shumë me Greqinë.
Ai mund të mos ketë nevojë as për hidrokarburet e Mesdheut. Turqia gjeti gaz muajin e kaluar nën Detin e Zi.
Uashingtoni, tradicionalisht garantuesi i paqes midis rivalëve të NATO-s në Egje, ka qenë kryesisht i heshtur. BE duhet të veprojë.
Gjermania, e cila ndërmjetësoi një marrëveshje me Erdoğan për të ndaluar fluturimin e refugjatëve sirianë në Evropë, ka kërkuar vazhdimisht bisedime.
BE ka kërcënuar me sanksione për sektorin e naftës dhe gazit të Turqisë, të cilat mund të shtohen nëse vazhdohet kështu.
Nëse Erdoğan dëshiron të respektohet si një partner i përgjegjshëm, atëherë ai duhet të veprojë si i tillë.
Përkthyer dhe përshtatur nga The Guardian/ Konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
ANALIZA: A do të shpërthejë lufta Turqi-Greqi?
“Mesdheu Lindor do të vendosë të ardhmen e lidhjeve BE-Turqi”
‘Le Monde’: Erdogan s’do heqë dorë nga qëllimet e tij!
