Bashkimi Europian ka paraqitur një plan të madh investimesh në Ballkanin Perëndimor, i cili, së bashku me rritjen ekonomike dhe reformat politike pritet ta çoje rajonin më afër unionit.
Krahas progres-raporteve, Komisioni Europian paraqiti të martën një plan “Marshall” për Ballkanin Perëndimor, duke nxitur investimet e reja, hapjen e vendeve të reja të punës, lidhje infrastrukturore me Europën dhe forcimin e bashkëpunimin rajonal.
Udhëheqësit europianë kanë rënë dakort këtë verë që fondet për vendet e Ballkanit Perëndimor para-anëtarësimit në union të kapin shifrën e 12,6 miliardë eurove. Siç edhe njoftoi të martën, Komisioni planifikon të investojë pothuajse 70% të financimi, ose 9 miliardë euro, përmes investimeve.
Për më tepër, Komisioni parashikon gjithashtu krijimin e një strukture garancie për të mbledhur në 20 miliardë euro të investimeve shtesë publike dhe private në të gjashta vendet e Ballkanit Perëndimor.
Të marra së bashku investime mund të përfaqësojnë pothuajse një të tretën e PBB-së totale të rajonit, dhe të çojnë në një rritje prej 3.6% të ekonomisë së vendeve të Ballkanit.
BE tashmë ka caktuar 3.3 miliardë euro për rimëkëmbjen ekonomike dhe nevojat e menjëhershme që lindën pas pandemisë, ndërkohë që planin e ri i investimeve që përqendrohet në plane më afatgjata.
Përmirësimi i infrastrukturës dhe transportit do të jetë një fokus kryesor i planit shtatë-vjeçar të BE-së, e cila mësohet se ka prezantuar 10 projekte të mëdha innfrastrukturore që do të lidhin vendet e Ballkanit me njëra-tjetrën dhe rajonin me vendet fqinje të BE-së në të gjitha drejtimet.
“Ne duhet ta lidhim rajonin me Europën, por gjithashtu duhet të lidhim vendet e rajonit me njëra-tjetrën. Kështu që vendosëm të siguronim investime për të lidhur të gjitha kryeqytetet e rajonir me rrugë dhe hekurudhë me njëra-tjetrë” tha Komisioni i Zgjerimit, Olivér Várhelyi në një deklaratë nga Brukseli.
“Autostradave dhe hekurudhat janë të paplota dhe duket sikur parandalojnë flukse të reja tregtare në rajon prandaj vendosëm të ndërhynik fillimisht në këtë drejtim” u tha Várhelyi eurodeputetëve.
Planet përfshijnë përfundimin e pjesës “Autostradës së Paqes” në Kosovë, duke lidhur Prishtinën dhe Beogradin, nga atje duke rritur lidhjen me Podgoricën dhe Sarajevën. Rreth gjysma e projekteve të sugjeruara nga Komisioni përqendrohen në autostrada, me BE-në që planifikon të financojë rreth një të katërtën e kostove të tyre.
“Për secilin projekt të infrastrukturës rrugore, Komisioni do të promovojë zhvillimin e zgjidhjeve të gjelbërta të transportit “, tha Varhelyi.
BE do të investojë po ashtu në sektorin privat për të rritur konkurrencën dhe inovacionin, në energjinë e rinovueshme, rinovimin e ndërtesave publike dhe private për të rritur efikasitetin e energjisë dhe për të zvogëluar emetimet e gazeve serë dhe infrastrukturën e menaxhimit të mbetjeve dhe ujërave të zeza.
KE ka propozuar po ashtu investime për rritjen e prodhimit të energjisë së rinovueshme duke u përqendruar kryesisht tek energjia hidrike, me përjashtim të projekteve diellore në Maqedoninë e Veriut.
Komisioni gjithashtu kërkon të shkëpusë rajonin nga varësia e qymyrit, ku djegia e karbonit është ende burimi kryesor i energjisë, duke zënë 70% të prodhimit të energjisë elektrike.
“Roli i tranzicionit të gazit është i një rëndësie të madhe,” tha Várhelyi, duke shtuar se kalimi në gaz mund të zvogëlojë emetimet e karbonit me 60%, ndërsa tubacionet e reja të gazit, të ndërtuara sipas planit mund të përdoren më vonë për hidrogjen.
Në fushën e mjedisit, Komisioni po planifikon të investojë në menaxhimin e ujërave të ndotura, pastrimin e lumenjve dhe ngushticave. Për më tepër, infrastruktura dixhitale do të jetë gjithashtu një fokus të financimit të BE-së nga Komisioni.
“Ikja e trurit (emigrimi i profesionistëve) është një problem serioz i Ballkanit Perëndimor” tha Várhelyi. “Kur rajoni të bëhet më tërheqës për investitorët, mjedisi ekonomik do të bëhet më tërheqës për elitën dhe njerëzit më të aftë dhe më të arsimuar do të kthehen në rajon”.
Një nga propozimet e Komisionit për të trajtuar këtë çështje do të jetë shtrirja e Garancisë Europiane të Rinisë në Ballkanin Perëndimor, një projekt i krijuar në vitin 2013 pas krizës financiare, për të trajtuar papunësinë e të rinjve në BE.
Një numër parlamentarësh pyetën Komisionerin se si ai do të lidhë me sukses mbështetjen monetare me shqetësimet e sundimit të ligjit të përhapura në shumë vende të rajonit.
“Kam një mesazh për rajonin, se nëse shohim ndonjë prapambetje ose mos vazhdim të reformave, do të jetë shumë e vështirë për ne të vazhdojmë financimin,” tha Várhelyi.(SI)
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
BBC/ “Ekonomia do të vuajë për vite me radhë”
A na duhet një “Plan Marshall” për rindërtim pas COVID-19?
