Uzbekistan, është dy herë i mbyllur nga deti, vetë i mbyllur nga deti dhe i rrethuar nga vende pa dalje në det. Kjo është për të ardhur keq, duke pasur parasysh që një nga eksportet kryesore të tij, gazi natyror, tregtohet gjithnjë e më shumë përmes detit. Për më tepër, trendi i lëngëzimit të gazit dhe transportimi i tij nëpër botë me anije gjigante u ka dhënë importuesve më shumë zgjedhje për të blerë.
Rezultati ka qenë më shumë konkurrencë, çmime më të ulëta dhe kështu një treg shumë më i vështirë për vendet si Uzbekistani që eksportojnë gazin e tyre në mënyrën e vjetër, përmes tubacionit. Si të nënvizonte idenë se eksportimi i gazit me tubacion ishte një mënyrë jo e besueshme për të siguruar jetesën, Kina shkurtoi importet e saj të gazit Uzbek me dy të tretat e këtij viti mes ngadalësimit ekonomik të shkaktuar nga koronavirus, dhe Rusia i mbylli ato plotësisht. Këto dy vende thithën 80% të eksporteve të gazit të Uzbekistanit 2.3 miliardë vitin e kaluar, duke e lënë Uzbekistanin me shumë gaz dhe asnjë mënyrë për të shitur.
Zgjidhja e qeverisë është që të konsumojë vetë gazin. Pranë qytetit industrial të Qarshi, ajo po derdh 3.6 miliardë dollarë në një fabrikë që do ta kthejë gazin e Uzbekistanit në benzinë dhe lëndë djegëse të tjera të lëngshme, një proces i quajtur gaz në lëngje. Është gjithashtu inkurajuese për ndërtimin e fabrikave që përdorin gazin si lëndë e parë për të bërë plastikë dhe petrokimikë të tjerë. Plani është të përfundojmë të gjitha eksportet e gazit deri në vitin 2025, edhe pse prodhimi i gazit rritet.
Tregu global i gazit është i paqëndrueshëm, ankohet Ulugbek Sayidov, kryetar i ndërmarrjes shtetërore që drejton tubacionet e vendit: “është më mirë për ne ta përdorim këtë gaz në tregun vendas në krahasim me eksportimin e tij”. Qeveria llogarit se mund të bëjë më shumë para duke përpunuar gazin, si dhe duke krijuar vende pune dhe duke tërhequr investime. Ai beson se prodhimi i polietilenit, për shembull, duhet të gjenerojë tetëfishin e vlerës se thjesht shitjes së gazit të përdorur për ta bërë atë. Ai dëshiron që prodhimi i plastikës të rritet 20 herë deri në 2030. Gazi nuk është i vetmi burim që qeveria dëshiron të përdorë më mirë: ai shpreson të përfundojë eksportin e pambukut të papërpunuar gjithashtu këtë vit.
Por gazi në lëngje, është një teknologji kapitale që zakonisht është e vlefshme vetëm kur çmimet e naftës janë të larta, vëren David Ramberg, një ish-akademik. Vetëm katër vende të tjera e përdorin atë: Malajzia, Nigeria, Katari dhe Afrika e Jugut. Qeveria, megjithatë, këmbëngul që edhe me çmimin e naftës me 40 dollarë aktualë apo më shumë, ajo do të kursejë 1 miliard dollarë në vit në importet e karburantit. Oltin Yo’l (Rruga e Artë), fabrika e gazit në lëngje, do të jetë fitimprurëse kur të hapet vitin e ardhshëm, premton Bekhzot Normatov, një zëvendës ministër i energjisë. Edhe skeptikët pranojnë që prodhimi i tij është më i vlefshëm sesa gazi i pashitur, i bllokuar i paprekur.
/Përkthyer dhe përshtatur për Konica.al nga The Econnomist
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
RT/ Vdekja e naftës amerikane
Si ka ndikuar koronavirusi në Europën Lindore?
