Më 1 janar, Britania do të ndalojë së ndjekuri rregullat e BE dhe do të ketë një marrëdhënie të re tregtare me Evropën. Ende nuk e dihet se çfarë si do të jetë ajo marrëdhënie, por efekti do të ndihet tek të gjithë – në shportën e tyre të blerjeve.
*Pse Brexit do të ndikojë në ushqimin që do të blihet?
Pak më shumë se një e katërta e të gjithë ushqimit të ngrënë në MB prodhohet në BE. Edhe pse MB u largua nga BE në 31 janar të këtij viti, tregtia me BE vazhdoi siç bëhej më parë. Marule spanjolle, domate hollandeze, verë franceze dhe proshutë daneze erdhën në Mbretërinë e Bashkuar pa kontrolle në kufi dhe pa aplikimin e ndonjë taksë importi nga qeveria e Mbretërisë së Bashkuar, të njohur si tarifa.
*A do të jetë ushqimi më i shtrenjtë pas 1 janarit?
Sipas rregullave të OBT, supermarketet dhe importuesit e tjerë do të duhet të paguajnë tarifa të konsiderueshme për shumë ushqime që sjellin nga BE. Mishi dhe produktet e qumështit përballen me tarifa veçanërisht të larta, por në shumë zona të tjera, përfshirë pemët dhe perimet do të preken gjithashtu. Si një rast ekstrem, Shkolla e Ekonomisë e Londrës vlerëson se disa djathëra të veçantë si halloumi dhe roquefort mund të jenë 55% më të shtrenjtë. Tarifat nuk zbatohen vetëm për ushqimet, makinat e prodhuara në BE, për shembull, do të tërhiqnin një tarifë prej 10%. Por ushqimet dhe pijet do të kenë tarifat më të larta.
Ministri i qeverisë George Eustice tha se çmimet mesatarisht do të rriteshin më pak se 2% për shkak të tarifave, megjithëse ai pranoi se disa artikuj si mishi i derrit dhe viçi do të goditeshin më rëndë. Tesco ka thënë që çmimet mund të rriten mes 3% në 5% mesatarisht por “shumë më tepër për disa artikuj të zgjedhur” siç është djathi brie i importuar. Në terma afatshkurtër, dyqanet mund të thithin ato kosto shtesë vetë. Por, në planin afatgjatë, ata me gjasë do t’u kalonin klientëve një pjesë ose të gjithë atë kosto, në formën e çmimeve më të larta. Tarifat nuk janë e vetmja arsye pse çmimet mund të rriten.
Shitësit me pakicë do të duhet të plotësojnë më shumë dokumente kur sjellin ushqim brenda dhe jashtë MB dhe prodhuesit mund të duhet të respektojnë rregulloret e ndryshme në anët e ndryshme të kanalit. Të gjitha këto kushtojnë para. Kjo do të thotë që edhe nëse ka një marrëveshje që ul të gjitha tarifat e importeve nga BE në zero, çmimet mund të rriten. Duke shtuar të gjitha ato kosto, Shkolla e Ekonomisë në Londër vlerësoi se një marrëveshje tregtare do të shihte një rritje mesatare të çmimit prej 4.7% për produktet ushqimore pa markë të importuara nga BE. Pa një marrëveshje ato do të rriteshin me 12.5%.
*A do të ketë mungesë ushqimesh?
Një skenar pa marrëveshje do të nënkuptojë dokumente shtesë të konsiderueshme dhe kontrolle mbi mallrat që hyjnë në Mbretërinë e Bashkuar, të cilat mund të vonojnë disa dërgesa të ushqimit nga BE. Disa porte britanike tashmë po shohin vonesa në marrjen e dërgesave, me trafik të rritur pjesërisht të shkaktuar nga importuesit që nxitojnë të mposhtin afatin e 1 janarit. Shumë shitës me pakicë përfshirë Tesco kanë grumbulluar mallra në përgatitje të disa përçarjeve.
Shitësit me pakicë po shtojnë rezervat e tyre të teneqeve, rrotullave të tualetit dhe produkteve të tjera më jetëgjatë, thotë Konsorciumi Britanik me Pakicë (BRC) i cili flet për supermarketet dhe dyqanet e tjera. Ai paralajmëroi posaçërisht njerëzit të mos grumbullonin ushqim në shtëpi, duke thënë se do të ketë furnizim të mjaftueshëm të produkteve thelbësore.
Por sendet që prishen nuk mund të grumbullohen dhe disa mund të jenë në mungesë në muajt e parë të vitit të ardhshëm. BRC thotë se marulet, luleshtrydhe, mjedra dhe lule të prera janë më të rrezikuara nga vonesat në transport, por nuk pret që këto mallra të jenë të padisponueshme.
*A nuk mund të prodhojmë më shumë ushqim në Mbretërinë e Bashkuar?
Më shumë se gjysma e të gjithë ushqimit të konsumuar në MB prodhohet aktualisht në MB. Ky proporcion mund të rritet, por ka çështje. Disa ushqime janë thjesht më të lehta dhe më të lira për tu prodhuar në vende me diell, veçanërisht kur është jashtë sezonit në MB. MB mund të kërkojë furnizues të rinj për ato produkte jashtë BE, duke blerë nga Maroku në vend të Greqisë ose Italisë, për shembull. Por këto importe mund të jenë subjekt i tarifave dhe distancat më të gjata do të nënkuptojnë kosto më të larta transporti. Në çdo rast, do të duhej kohë që supermarketet të gjenin furnitorë të rinj, qoftë brenda apo jashtë vendit, kështu që mund të ketë një vonesë.
Prodhuesit e mishit në Mbretërinë e Bashkuar gjithashtu thonë se nëse tarifat e bëjnë të pamundur eksportimin e pjesëve të kafshëve që janë të vështira për t’u shitur në Mbretërinë e Bashkuar, të tilla si këmbët e derrave, ata do të duhet të ngarkojnë më shumë konsumatorët e MB për të kompensuar humbjen. Bujqësia dhe përpunimi i ushqimit aktualisht punësojnë një numër të madh migrantësh nga BE, të cilët do ta kenë më të vështirë të hyjnë në MB vitin e ardhshëm kur rregullat e reja të hyjnë në fuqi. Kjo mund ta bëjë më të vështirë shkallëzimin e prodhimit të ushqimit.
*A mund të bëhet ndonjë ushqim më i lirë?
Largimi nga BE do të thotë që Mbretëria e Bashkuar ka lirinë për të rënë dakord për marrëveshje të reja tregtare me vendet jo-BE, të cilat mund të ulin tarifat dhe t’u japin blerësve britanikë akses në ushqime më të lira nga vendet si SHBA. Sidoqoftë, marrëveshjet tregtare kërkojnë shumë kohë për tu negociuar.
Mbretëria e Bashkuar mund të ulë tarifat pa bërë marrëveshje tregtare, por rregullat e OBT-së thonë se ajo duhet të ofrojë të njëjtat kushte për çdo vend që nuk ka një marrëveshje tregtare. Kështu që mund të ulë tarifat për importet e BE në zero, për sa kohë që ul tarifat në zero në të gjithë bordin. Kjo do t’i bënte shumë ushqime më të lira, por do të ishte shkatërruese për shumë fermerë në MB që do të luftonin për të konkurruar me importe të lira.
/Përkthyer dhe përshtatur për Konica.al nga BBC
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
