Presidenti i zgjedhur Joe Biden ishte në humor të mirë ndërsa biseduam në telefon të Martën në mbrëmje për një orë. Ai kërkoi falje, meqënëse ishte pak vonë. Ai kishte ndjekur lajmet e fundit ku thuhej se Prokurori i Përgjithshëm William Barr sapo kishte njoftuar se Departamenti i Drejtësisë nuk kishte zbuluar ndonjë mashtrim të rëndësishëm që mund të kishte ndikuar në rezultatet e zgjedhjeve presidenciale. Gjithçka ka mbaruar…
Duke marrë parasysh uraganin e pretendimeve për pandershmëri të zgjedheve të ekipit Trump për rezultatet, presidenti i zgjedhur kishte të drejtë të qeshte pak me to.
Biden kishte shumë për të thënë në lidhje me mënyrën se si ai synon t’i afrohet shumicës së Senatit, Mitch McConnell dhe kolegëve të tij republikanë në mënyrë që të marrë të nominuarit e kabinetit të tij dhe sa më shumë të agjendës së tij të jetë e mundur përmes Senatit; si synon të riformësojë strategjinë SHBA-Kinë; dhe pse ai është gati të kthehet në marrëveshjen bërthamore të Iranit, nëse Irani e bën këtë, dhe t’i japë fund sanksioneve të Presidentit Trump ndaj Iranit. Biden gjithashtu foli në thellësi për strategjinë e tij për t’u lidhur me amerikanët në zonat rurale, të cilët janë larguar nga Partia Demokratike.
Unë i bëra një pyetje personale: Si ka qenë të fitosh presidencën në rrethana kaq të çuditshme me një pandemi vdekjeprurëse dhe me gjendjen e propagandës së Trump që pretendon në mënyrë të padrejtë se zgjedhjet janë të manipuluara? “Ndihem sikur kam bërë diçka të mirë për vendin duke u siguruar që Donald Trump nuk do të jetë president për katër vjet më shumë”, tha Biden. “Por nuk ka pasur asnjë moment gëzimi. Ka shumë punë për të bërë. Unë jam përqendruar vetëm në kryerjen e disa gjërave sa më shpejt që të mundem.”
Saktësisht sesa do të bëj do varet në një shkallë të madhe nga dy gjëra, vuri në dukje Biden. Njëra është mënyra se si republikanët në Senat dhe Dhomë do sillen pasi Trump të jetë zhdukur me të vërtetë nga pushteti. Dhe tjetra është se si do sillet McConnell nëse vazhdon të kontrollojë Senatin.
Prioriteti kryesor i Biden, është marrja e një pakete stimuluese bujare përmes Kongresit, madje edhe para se të marrë detyrën. Ne po kërkojmë një paketë ekonomike serioze afatgjatë nëse nuk merremi me faktin se ju keni mbi 10 milion njerëz atje të cilët janë të shqetësuar sesi do mund të kryejnë pagesën e tyre të ardhshme të hipotekës, dhe “ju keni një shumë më të lartë të njerëzve që nuk kanë mundësi të paguajnë qiranë e tyre.”
Kur njerëzit “janë jashtë mundësisë për të punuar për një kohë të gjatë, ju e dini, kjo e bën edhe më të vështirë për ta që të kthehen sërish në punë”, tha Biden. “Shumë prej tyre po humbin vitet dhe mundësitë”.
E njëjta gjë është e vërtetë kur fëmijët humbin kohë të konsiderueshme në shkollë. “Ata nuk po humbin vetëm atë semestër,” tha ai. “Ata mund të përfundojnë edhe dy dhe tre vjet prapa.”
Një stimul bujar do të gjenerojë në të vërtetë rritje ekonomike pa dëmtime fiskale afatgjata nëse në të ardhmen “të gjithë paguajnë pjesën e tyre”, këmbënguli ai. Dhe me këtë pjesë dua të them se nuk ka asnjë arsye pse niveli i lartë i taksave nuk duhet të jetë 39.6 përqind, çfarë u vendos në fillim të administratës Bush. Nuk ka asnjë arsye pse 91 kompani të Fortune 500 duhet të paguajnë zero taksa.”
Por pyetja e madhe është nëse ai mund ta kapërcejë McConnell sot apo nesër nëse republikanët vazhdojnë të mbajnë Senatin.
Biden ishte i kujdesshëm në lidhje me atë se si ai foli për McConnell, i cili ka qenë i kujdesshëm për të mos e quajtur Biden “president i zgjedhur”. Biden padyshim që dëshiron të mbajë të hapura perspektivat e bashkëpunimit por gjithashtu të bëjë të qartë se ai mund të ketë më shumë hua me popullin Amerikan sesa GOP e kupton nëse Republikanët e Senatit zgjedhin pengesa të plota.
“Më lejoni ta them në këtë mënyrë,” tha ai, “Ka një numër gjërash që kur McConnell kontrolloi Senatin për të cilët njerëzit thanë se nuk mund të bëheshin, dhe unë isha në gjendje t’i bëja me [atë]. Unë isha në gjendje t’i çoja ata, të rrisin taksat për të pasurit.” “Unë mendoj se ka shkëmbime, që jo të gjitha kompromiset po largohen nga parimi,” shtoi Biden. “Ai më njeh mua. Une e njoh ate. Unë nuk i kërkoj atij që të vë në siklet veten për të bërë një marrëveshje.”
Duke kaluar nëpër shumë sezone politike, shtoi Biden, bota mund të ndryshojë shumë për ligjvënësit republikanë sapo Trump të largohet megjithëse ai sigurisht nuk do të harrohet.
“Vlerësimi im i favorshëm është tani 55 përqind,” tha ai. “Trump është në 42 për qind”. Një numër i konsiderueshëm i të pavarurve dhe disa republikanëve mund të fillojnë ta shohin botën shumë ndryshe në javët e ardhshme, tha ai.
“Unë nuk jam i sigurt se [ata] mund të mbajnë pozicionin se ne nuk do të bëjmë asgjë për të ndihmuar rrethanat e mbajtjes së bizneseve të hapura, duke u siguruar që ne të mund të hapim shkollat tona në mënyrë të sigurt. Ështe disi e vështirë të shkosh në shtëpi ”nëse je një senator republikan që thotë “le të falimentojnë shtetet”. Republikanët jetojnë edhe në ato shtete.
Në politikën e jashtme, Biden formuloi dy pika domethënëse. Së pari, e pyeta nëse ai vijonte me qëndrimet e tij mbi marrëveshjen bërthamore të Iranit që ai artikuloi në një artikull të 13 shtatorit në CNN.com. Ai u përgjigj, “Do të jetë e vështirë, por po.” Ai kishte shkruar që “nëse Irani kthehet në përputhje të plotë me marrëveshjen bërthamore, Shtetet e Bashkuara do të bashkohen përsëri me marrëveshjen si një pikë fillestare për negociatat vijuese” dhe të heqë sanksionet ndaj Iranit që Trump vendosi.
Iranianët sigurisht që shpresojnë për këtë. Ministri i Jashtëm iranian, Javad Zarif, tha më 17 nëntor se një kthim në raportin e plotë mes Shteteve të Bashkuara dhe Irani mund të “bëhet automatikisht” dhe “nuk ka nevojë për negociata”.
Marrëveshja bërthamore e njohur si Plani i Përbashkët Gjithëpërfshirës i Veprimit (JCPOA) u nënshkrua në 2015. Trump u tërhoq në mënyrë të njëanshme prej saj në maj 2018, duke rivendosur sanksione për naftën mbi Iranin, duke pretenduar se ishte një marrëveshje e keqe dhe se Irani ishte duke mashtruar gjë që nuk ishte pikëpamja e aleatëve tanë evropianë ose inspektorëve ndërkombëtarë.
Pikëpamja e Biden dhe ekipit të tij të sigurimit kombëtar është se sapo marrëveshja të rikthehet nga të dy palët, do të duhet të ketë, në mënyrë shumë të shkurtër, një raund negociatash për të kërkuar zgjatjen e kufizimeve në prodhimin e Iranit të materialit të copëtueshëm që mund të përdoret për të bërë një bombë, fillimisht 15 vjet si dhe për të adresuar aktivitetet malinje rajonale të Iranit, përmes përfaqësuesve të tij në Liban, Irak, Siri dhe Jemen.
Në mënyrë ideale, ekipi i Biden do të dëshironte të shihte që negociatat vijuese të përfshinin jo vetëm nënshkruesit origjinal të marrëveshjes, Iranin, Shtetet e Bashkuara, Rusinë, Kinën, Britaninë, Francën, Gjermaninë dhe Bashkimin Evropian por edhe fqinjët arabë të Iranit, veçanërisht Arabia Saudite dhe Emiratet e Bashkuara Arabe.
Në fillim të kësaj jave, unë shkrova një artikull duke argumentuar se do të ishte e pamenduar që Shtetet e Bashkuara të hiqnin dorë nga levat e sanksioneve të naftës të vendosura nga Trump vetëm për të rifilluar marrëveshjen bërthamore atje ku u ndërpre. Ne duhet të përdorim atë levë për të bërë që Irani të frenojë eksportet e tij të raketave të drejtuara me precizion për aleatët e tij në Liban, Siri, Jemen dhe Irak, ku ata kërcënojnë Izraelin dhe disa shtete arabe.
Ekipi i Biden është i vetëdijshëm për këtë argument dhe nuk mendon se është ‘i çmendur’, por tani për tani ata këmbëngulin që interesi mbizotërues kombëtar i Amerikës është që programi bërthamor iranian të kthehet nën kontroll dhe të inspektohet plotësisht. Sipas këndvështrimit të tyre, zhvillimi i një arme bërthamore nga Irani paraqet një kërcënim të drejtpërdrejtë të sigurisë kombëtare për Shtetet e Bashkuara dhe për regjimin global të kontrollit të armëve bërthamore. Traktati për Mos Përhapjen e Armëve Bërthamore. “Flitet shumë për raketat precize dhe të gjitha sferat e tjera që po destabilizojnë rajonin,” tha Biden. Por fakti është, “mënyra më e mirë për të arritur një farë stabiliteti në rajon” është të merresh “me programin bërthamor”.
Nëse Irani merr një bombë bërthamore, shtoi ai, ajo ushtron presion të madh mbi sauditët, Turqinë, Egjiptin dhe të tjerët për të marrë vetë armët bërthamore. “Dhe gjëja e fundit që na duhet në atë pjesë të botës është ndërtimi i aftësive bërthamore.”
Pastaj, Biden tha, “në konsultim me aleatët dhe partnerët tanë, ne do të angazhohemi në negociata dhe marrëveshje vijuese për të shtrënguar dhe zgjatur kufizimet bërthamore të Iranit, si dhe për të adresuar programin e raketave.” SH.B.A. ka gjithmonë mundësinë për të kapërcyer sanksionet nëse është e nevojshme, dhe Irani e di këtë, shtoi ai.
Do të ketë shumë debate në lidhje me këtë në muajt e ardhshëm.
Për Kinën, ai tha se nuk do të vepronte menjëherë për të hequr tarifat prej 25 përqind që Trump vendosi në rreth gjysmën e eksporteve të Kinës në Shtetet e Bashkuara ose marrëveshjen e Fazës 1 që Trump bëri me Kinën që i kërkon Pekinit të blejë rreth 200 miliardë dollarë në SH.B.A. mallra dhe shërbime gjatë periudhës 2020 dhe 2021 për të cilat Kina ka rënë ndjeshëm prapa.
“Unë nuk do të bëj asnjë lëvizje të menjëhershme dhe e njëjta gjë vlen për tarifat,” tha ai. “Unë nuk jam duke paragjykuar opsionet e mia.”
Ai së pari dëshiron të kryejë një rishikim të plotë të marrëveshjes ekzistuese me Kinën dhe të konsultohet me aleatët tanë tradicionalë në Azi dhe Evropë, tha ai, “në mënyrë që të mund të zhvillojmë një strategji koherente”.
“Strategjia më e mirë e Kinës, unë mendoj se është një strategji që merr të gjithë aleatët tanë – ose të paktën ata që dikur ishin – në të njëjtën faqe. Do të jetë një përparësi e madhe për mua në javët e para të presidencës sime, në përpjekje për të na kthyer përsëri në të njëjtën faqe me aleatët tanë.”
Udhëheqësit e Kinës kishin çështjet e tyre me Trump, por ata e dinin se për sa kohë që ai ishte president, Shtetet e Bashkuara nuk mund të ngrinin kurrë një koalicion global kundër tyre. Strategjia e Biden, nëse ai mund ta tërheqë atë, nuk do të jetë një lajm i mirëpritur për Kinën.
Ndërsa Trump ishte përqendruar në deficitin tregtar me Kinën, me pak sukses, pavarësisht nga lufta e tij tregtare, Biden tha se “qëllimi i tij do të ishte të ndiqte politika tregtare që prodhojnë në të vërtetë përparim në praktikat abuzive të Kinës – kjo është vjedhja e pronës intelektuale, hedhja e produkteve, subvencionet e paligjshme te korporatat dhe duke detyruar “transferime të teknologjisë” nga kompanitë amerikane tek homologët e tyre kinezë.
Kur merreni me Kinën, përfundoi Biden, gjithçka ka të bëjë me “levat”, dhe “për mendimin tim, ne nuk e kemi atë ende.” Megjithatë, një pjesë e gjenerimit të më shumë levave është zhvillimi i një konsensusi bipartizan në vend për një politikë të mirë industriale të vjetër amerikane, investime masive, të udhëhequra nga qeveria në kërkimin dhe zhvillimin amerikan, infrastrukturën dhe arsimin për të konkurruar më mirë me Kinën dhe jo vetëm të ankohen. Si senatorët demokratë ashtu edhe ata republikanë kanë projektligje që kërkojnë një strategji të tillë. Në veçanti industria e gjysmëpërçuesve në SHBA ka lobuar për një qasje të tillë.
“Unë dua të sigurohem se do të luftojmë keq duke investuar së pari në Amerikë”, tha Biden. Ai përmendi energji, bioteknologji, materiale të përparuara dhe inteligjencën artificiale si zona të synuara për investime të mëdha qeveritare në kërkime.” Unë nuk do të hyj në ndonjë marrëveshje të re tregtare me askënd derisa të kemi bërë investime të mëdha këtu në SHBA dhe me punëtorët tanë së pari si edhe në arsim”, tha ai.
Dhe këtë herë, këmbënguli ai, Amerika rurale nuk do të mbetet pas. Nuk ka asnjë mënyrë që Demokratët mund të shkojnë edhe katër vjet dhe të humbin pothuajse çdo qark rurale në Amerikë. Për hir të tyre dhe të vendit, demokratët duhet të kuptojnë se çfarë po ndodh atje dhe t’u flasin votuesve rurale në mënyrë më efektive.
“E dini, me të vërtetë shkon në çështjen e dinjitetit, si i trajtoni njerëzit”, tha Biden. “Mendoj se ata thjesht ndihen të harruar. Mendoj se i kemi harruar”.
“Unë i respektoj ata”, shtoi Biden, dhe ai planifikon ta provojë atë duke “trajtuar virusin” në “zona të kuqe”. Ne duhet “t’i japim fund krizës së kujdesit shëndetësor rural tani duke u mbështetur në Obamacare, duke supozuar që të mbijetojë me një opsion publik dhe të regjistrojmë automatikisht njerëz të kualifikuar për Medicaid. Ka një mbështetje të fortë për këtë dhe veçanërisht [nga] njerëzit në shtetet rurale, si Teksasi dhe Karolina e Veriut, që refuzojnë zgjerimin. Ne mund të rrisim fondet. Kam vizituar 15 spitale rurale. Dhe problemi më i madh është se nuk ka rimbursim të mjaftueshëm që ata të jenë në gjendje t’i mbajnë hapur.” Dhe ata shpesh janë punëdhënësit më të mëdhenj në zonë.
“Ne duhet të shpenzojmë $ 20 miliardë dollarë për të vendosur në mjekësi,” tha Biden. “Ne duhet të rindërtojmë klasën e mesme”, por “veçanërisht në Amerikën rurale”.
Para se të firmosnim, unë pyeta presidentin e zgjedhur se si ai reagoi ndaj senatorëve republikanë që kërcënuan të mos konfirmonin Neera Tanden si drejtoreshë të Zyrës së Menaxhimit dhe Buxhetit, për shkak të tëeet-eve të këqija për Republikanët.
“Kjo skualifikon pothuajse çdo senator republikan dhe 90 përqind të administratës”, qeshi Biden. “Por ajo është e zgjuar si dreq. Po, unë mendoj se ata do të zgjedhin disa njerëz vetëm për të luftuar pa marrë parasysh se cilët janë”.
Biden e mbylli bisedën duke reflektuar për të keqen e katër viteve të fundit së pari duke parë gotën gjysmë të zbrazët, por më pas duke vendosur në fund, kush e di, mbase është gjysmë e mbushur.
“Ne duhet të kuptojmë se si të punojmë së bashku,” tha ai. Përndryshe, “ne jemi në telashe”.
Përkthyer dhe përshtatur nga The New York Times/ F.H, konica.al
