Vendet demokratikë të Azisë Lindore të aleancës Transatlantike të udhëhequra nga SH.B.A.-ja nuk kanë një strategji për t’u marrë me konkurrenten e tyre më të frikshme: Kinën. Por Partia Komuniste Kineze (CCP) ka një strategji për t’u marrë me këta kundërshtarë. Qëllimi i tij ndikon në të ardhmen e të gjithëve: CCP dëshiron një rend ndërkombëtar ku ai është krijues rregullash, jo një vendimmarrës. Duke pasur parasysh mënyrën se si regjimi i Xi Jinping i trajton njerëzit e vet, ne nuk duhet të supozojmë se ai do të jetë më dashamirës ndaj të huajve.
CCP zbaton këtë strategji me një udhëheqje vendimtare, si dhe një vlerësim me sy të qartë dhe mjetet e shfrytëzimit të dobësive të huaja diplomatike, ekonomike, politike dhe sociale. Këto taktika të “fuqisë së mprehta” përfshijnë censurimin dhe manipulimin e sistemit të informacionit, operacionet kibernetike, ndikimin e tregtisë dhe investimeve, propagandën dhe bllofin ushtarak dhe kërcënimin.
Nga ana tjetër, Shteteve të Bashkuara dhe aleatëve të tyre u mungon lidershipi dhe qëllimet. Qasja e tyre për vite me radhë është mbështetur në supozimin e gabuar se globalizimi, prosperiteti dhe teknologjia e bëjnë Kinën më liberale. Ata nënvlerësuan dobësitë e tyre. Ata përmbahen nga shfrytëzimi i dobësive të Kinës. Ata i dhanë përparësi përfitimeve ekonomike afatshkurtra mbi konsideratat politike dhe strategjike. Ata nënvlerësuan rreziqet e angazhimit të vendeve të tjera me partinë-shtet kinez. Ata nuk i ndihmuan viktimat e agresionit të CCP. Ata lejuan që CCP të përcaktojë kushtet në të cilat diskutohet Kina, duke përshkruar kritikat si të pabazuara, keqdashëse ose raciste, dhe duke projektuar një ndjenjë të pashmangshme. Kina – kështu shkon mesazhi – ka të ngjarë të jetë vendi më i pasur dhe më i fuqishëm në botë deri në vitin 2049. Mësohuni me këtë.
Megjithatë, këto vende të tjera nuk janë të dënuara. Ky nuk është një konflikt mjetesh. Është një konkurs i bazuar në aftësitë përkatëse në vullnetin dhe koordinimin. Qasja e disiplinuar, afatgjatë e PKP, e mbarsur nga parimet leniniste të luftës politike, ka përparësi, por edhe dobësi. Përgjigjet e të gjithë qeverisë, të gjithë shoqërisë dhe të gjithë botës të kundërshtarëve të saj janë, potencialisht, shumë më krijuese, të adaptueshme dhe elastike se gjithçka që partia-shtet i Kinës mund të menaxhojë. Solidariteti dhe spontaniteti janë mistifikues për ata që janë shkolluar në qasjen doktrinore të CCP ndaj politikës dhe natyrës njerëzore. Kina nuk ka aleatë, vetëm klientë. Aleancat perëndimore janë reale, veçanërisht NATO, aleanca ushtarake më e suksesshme në historinë e kohëve të fundit. Demokracitë aleate mund të hutohen, të shpërqendrojnë.
Ky konflikt është me të vërtetë real dhe shqetësues. Por nuk ka nevojë të përfundojë në një konfrontim ushtarak. As nuk ka nevojë për të – akoma – të përfundojë me humbje.
Demokracive të mëdha në botë nuk u mungojnë burimet. Atyre u mungon qëllimi, përparësia dhe kreativiteti për të përqendruar burimet e tyre në një mënyrë kuptimplote dhe efektive. Mbi të gjitha, atyre u mungon lidershipi. Paradoksi këtu është se vetëm Shtetet e Bashkuara kanë ndikim dhe shtat të lartë për të udhëhequr përpjekjet e këtyre vendeve për të frenuar ndikimin e PKP dhe për të kanalizuar ngritjen e Kinës. Por Shtetet e Bashkuara nuk mund të udhëheqin vetëm me kushtet e tyre. Ka nevojë për aleanca dhe aleatë, me marrëdhënie të bazuara në kompromis, dialog dhe respekt të ndërsjellë.
Udhëheqja ndërkombëtare ishte dështimi i madh i administratës Trump.
Ai kapi ambiciet hegjemoniste të PK-së – por reagimi i tij alergjik ndaj ngatërrimeve të huaja e çoi atë të tërhiqte aleatët dhe të braktiste fushat e betejës. Për shembull, tërheqja nga Organizata Botërore e Shëndetësisë, thjesht i lejoi Kinës një ndikim akoma më të madh në politikën globale të shëndetit. Që Presidenti Donald Trump e quajti BE-në një “armik” pengoi rëndë një përgjigje trans-Atlantike ndaj Kinës.
Kjo aleancë globale anti-Kinë ka nevojë për një strategji. Do të përfshinte vendime rreth qëllimeve, lidershipit, aleancave dhe përparësive. Duhet të përmbajë mendim të ri, udhëheqje vendimtare dhe zgjedhje të vështira. Përulësia do të jetë e dobishme, si nga brenda ashtu edhe ndaj popullit kinez. Këto vende duhet të pranojnë gabimet e politikës së tyre në dekadat e kaluara (dhe shekujt) dhe të mirëpresin rimëkëmbjen e Kinës nga varfëria dhe kaosi.
Qëllimi nuk duhet të jetë rrëzimi i PKP: Rreziku i konfrontimit dhe kaosit është i madh. As ata nuk mund të praktikojnë përmbajtjen në stilin e Luftës së Ftohtë. Kina është shumë e madhe, shumë e rëndësishme dhe tepër e integruar në zinxhirët ndërkombëtarë të furnizimit dhe tregjet financiare. Qëllimi duhet të jetë kufizimi i sjelljes më të dëmshme të Kinës. Demokracitë e pasura të botës jo domosdoshmërisht do të marrin një Kinë që u pëlqen, por ato mund të synojnë një Kinë me të cilën mund të jetojnë në mënyrë të sigurt.
Udhëheqja efektive e SHBA mbart kosto. “Së pari Amerika” nuk mund të jetë thirrja e mbledhjes kur vendeve të tjera u kërkohet të bëjnë sakrifica për një çështje të përbashkët. Një politikë e bashkuar industriale për t’iu kundërvënë monopoleve të afërta të Kinës në përpunimin e tokës së rrallë ose teknologjisë 5G, për shembull, duhet të hartohet jo vetëm duke pasur parasysh konkurrencën e kostos, por edhe për të ndarë kostot dhe përfitimet e përfshira.
Iniciativat e braktisura nga administrata Trump, të tilla si Partneriteti Trans-Paqësor dhe Partneriteti i Tregtisë dhe Investimeve Transatlantike, duhet të rishikohen, me më pak fokus në tregtinë e lirë dhe harmonizimin e rregullave të investimeve dhe një fokus më të madh në qeverisjen ekonomike dhe dixhitale. Nëngrupe të tilla si D-10 (një mbledhje e propozuar e 10 demokracive kryesore), Iniciativa Three Seas (e cila përmirëson lidhjen në Evropën Qendrore dhe Lindore), dhe grupet e inteligjencës dhe luftës politike të Five Eyes Plus mund të luajnë të gjitha një rol.
Prioriteti i parë është ruajtja e lirive politike dhe kulturore dhe pavarësia e sistemeve juridike demokratike. Shteti-parti kinez pret që e gjithë bota të përfthithë versionet e tyre për çështje që i konsideron jashtë kufijve, nga gjenocidi në Xinjiang te shtypja në Hong Kong. Ky detyrim është aplikuar prej kohësh në diasporën kineze; tani është ngulitur në ligjin e sigurisë kombëtare në Hong Kong, i cili pretendon të zbatohet për të gjithë, kudo dhe shfaqet në kërcënimet e bëra kundër Australisë dhe të tjerëve që përpiqen të ngrihen për CCP. Shoqëritë e hapura duhet ta refuzojnë individualisht dhe kolektivisht këtë pretendim mbizotërues dhe ta kthejnë atë në avantazhin e tyre. Qëndrueshmëria në sistemet politike, informative dhe ekonomike të këtyre vendeve është në vetvete një pengesë.
Tjetra është veprimi kolektiv kundër operacioneve të tjera të kërcënimit dhe ndikimit të CCP, siç është përqendrimi i tij në izolimin e Tajvanit. Aksioni i përbashkët simbolik dhe praktik ndërkombëtar në mbështetje të demokracisë ishullore nuk është vetëm një fitore taktike por një fitore strategjike. Kundërshton projeksionin e pashmangshmërisë së CCP dhe forcon shembullin më të mirë të propagandës së CCP: ekzistencën e një “Kine tjetër” të lirë, të prosperuar, të drejtuar nga ligji.
Aleanca e udhëhequr nga SHBA-ja ka nevojë për përpjekje të burimeve të mira kundër politikës kineze për rregullimin e internetit, peshkimin, shëndetin dhe hapësirën. Këto çështje janë bërë përparësia më e ulët e përpjekjeve diplomatike të këtyre vendeve. Në vend të kësaj, ata duhet të jenë vija e frontit, duke tërhequr stafin më të aftë, fonde të mjaftueshme dhe vëmendje të nivelit të lartë politik. Kontrolli i mekanikës së manipulimit kinez duhet të jetë strategjik. Agjencitë qeveritare kanë një rol për të luajtur këtu por gjithashtu edhe iniciativat e shoqërisë civile, pasi janë armatosur me ekspertizë dhe fokus më të madh.
Kjo aleancë anti-Kinë gjithashtu duhet të përmirësojë paketën e saj legjislative, rregullatore dhe institucionale. Përdorimi strategjik i aftësive të kundërzbulimit ofron një potencial të madh. Fuqia blerëse publike mund të përdoret për të penalizuar brishtësinë e zinxhirit të furnizimit (pa kontrata për kompani që janë tepër të varura nga Kina) dhe për të mbështetur ofruesit alternativë (për shembull për Huauei në sistemet e telekomunikacionit).
Së treti, demokracitë në botë duhet të shmangin klimën e mosndëshkimit.
Sjellja frikësuese nga agjentët e Frontit të Bashkuar, për shembull, duhet të sjellë përgjigje të menjëhershme. Edhe një reagim i pjesshëm – dëbimi i një oficeri të inteligjencës, anulimi i një marrëveshjeje tregtare ose tërheqja e një licence transmetimi – është më i mirë se asnjë. Përgjigjja sa më e gjerë dhe më e papritur, aq më mirë. Kundërshtarët e Kinës duhet të ndërtojnë “frontin e tyre të bashkuar”: rrjetet midis vendeve dhe brenda tyre, nëpër qeveri, sektor privat, akademik, shoqëri civile dhe kapanone ushtarake, për të mundësuar dhe siguruar veprime kolektive kundër ligësive dhe ngacmimeve të partisë-shtet. Një veprim i tillë zvogëlon ndikimin dhe incidencën e tij. Këto rrjete duhet të përfshijnë individë dhe institucione, të nxitura dhe të sponsorizuara nga qeveritë dhe grupet e shoqërisë civile, të shoqëruara nga mesazhe të forta publike, siguri kibernetike, mbështetje ligjore.
Së katërti, aleanca e udhëhequr nga SH.B.A. duhet të shfrytëzojë dobësitë e CCP, duke filluar nga legjitimiteti i saj i lëkundur historik te individët në kastën qeverisëse me lidhje personale me vendet perëndimore dhe demokracitë e tjera, këto shtete mund të integrojnë drejtësinë e tyre penale ndërkufitare, inteligjencën dhe financat përpjekjet rregullatore për të ekspozuar korrupsionin dhe shitjen e ndikimit në projektet e armatosura të infrastrukturës nga PK, për shembull. Çdo vendimmarrës, kudo në botë, i cili pranon një ryshfet nga një njësi e CCP duhet të ketë frikë nga pasojat. Po kështu duhet edhe bankieri, avokati, llogaritari dhe kolegët e tyre. Rregullimi i korrupsionit dhe ndikimit të treguesve të ndikimit në botën demokratike nuk e pengon vetëm Kinën. Ai gjithashtu e bën sistemin më efikas dhe më të besueshëm në sytë e votuesve të këtyre vendeve.
Shtetet e Bashkuara dhe aleatët e tyre duhet t’i komunikojnë popullit Kinez se inati i tyre nuk drejtohet kundër qytetarëve, por udhëheqësve të tyre. Një kanal televiziv global në gjuhën kineze i mbështetur nga demokracitë e botës është një rrugë për këtë mesazh. Transmetimet në radio me valë të shkurtra janë shumë më të vështira për t’u bllokuar sesa mediat e bazuara në internet dhe duhet të riaktivizohen. Por objektivi më i madh janë kinezët që jetojnë jashtë vendit. Media e tyre ka qenë pre e lehtë për CCP, duke blerë dhe dëbuar media të pavarura dhe kritike. Në këtë terren, të vendeve demokratike, është më e lehtë t’i garosh dhe të fitosh. Nxitja e studimit të historisë dhe kulturës kineze pa kontroll të PKP është një tjetër. Nxjerrja në pah e lidhjeve globale me Tajvanin dhe mbështetja për Hong Kong shpërndan elemntët propagandistikë të CCP se kritikat ndaj Kinës bazohen në racizëm.
Shumë nga këto taktika ishin aftësi të forta kur merreshin me perandorinë Sovjetike gjatë Luftës së Ftohtë. Ato mund të duken të harruara prej kohësh, por kujtesa institucionale (dhe në disa raste ekspertiza njerëzore) nuk është zhdukur plotësisht. Mund të rikthehet, përshtatet dhe forcohet.
Udhëheqësit politikë do të duhet të jenë të sinqertë me votuesit e tyre. Gjërat e lira nga Kina janë më të kushtueshme nga sa duket. Udhëheqësit botërorë duhet të diversifikojnë zinxhirët e furnizimit, të frenojnë investimet e brendshme në sektorë strategjikë, të zvogëlojnë transferimin e teknologjisë në Kinë, të pranojnë mundësinë e sanksioneve tregtare dhe në disa vende të shpenzojnë më shumë për mbrojtjen dhe sigurinë. Kjo do të dëmtojë prodhimin, vendet e punës dhe të ardhurat.
Vendet që nuk vuajnë këto kosto duhet të ndihmojnë në ndarjen e barrës me ato që vuajnë. Paradoksi është se sa më besueshëmri të tregojnë se janë të gatshëm të pranojnë këto sakrifica, aq më pak do u duhet t’i bëjnë.
Përkthyer dhe përshtatur nga foreign policy/ F.H, konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
