Të hënën, pas vitesh bllokimi dhe injorimi të presionit të kongresit, administrata Trump vendosi sanksione kundër Turqisë, një anëtare e NATO-s dhe dikur një aleate e vendosur e SHBA, për blerjen e saj të sistemit të mbrojtjes raketore të prodhuar nga Rusia S-400.
Por mos gaboni: Turqia mund të ketë vepruar në mënyrë të papërgjegjshme duke blerë sistemin e armëve ruse, por nuk është askush tjetër përveç presidentit amerikan që është fajtor për këtë rrëmujë.
Turqia sigurisht është larguar nga konsensusi i NATO-s për Rusinë, i cili çoi në një gabim të madh strategjik, duke menduar se mund të shpëtojë nga një lidhje me Vladimir Putin dhe të mbetet ende në martesën transatlantike.
Por diplomacia e pahijshme e administratës Trump dhe ndërhyrjet jokoherente inkurajuan Presidentin Rexhep Tajip Erdogan për të ndjekur këtë drejtim.
Mbi të gjitha, Trump mbështeti publikisht argumentet e Turqisë për blerjen e sistemit S-400, siguroi mbrojtje nga sanksionet e kongresit dhe, prapa skenave, premtoi të bëjë që presioni të zhdukej.
S-400 nuk ka pasur kurrë kuptim për ushtrinë e Turqisë, e cila ka mbrojtjen e saj ajrore të integruar në pajisjen e NATO-s që është e papajtueshme me sistemin rus. Në kohën kur ai vendosi të vazhdojë me marrëveshjen, Erdogan ishte i zemëruar me atë që ai perceptoi se ishte mbështetja e SHBA për një përpjekje të dështuar grushti shteti kundër tij në 2016.
Por Uashingtoni kurrë nuk e pengoi.
Gjatë dy viteve të tij të para, takimet bilaterale të Trump përfundonin me lavdërime për Erdoganin, e cila në thelb shërbeu si një shkelje syri dhe një dremitje për udhëheqësin turk për të konsoliduar pushtetin dhe për të vazhduar shtypjen e tij ndaj disidentëve, kundërshtarëve politikë, shkrimtarëve dhe gazetarëve.
Në vitin 2018, fokusi diplomatik i SHBA ishte kryesisht në sigurimin e lirimit të Andrew Brunson, një pastor ungjillor i burgosur padrejtësisht në Turqi.
Kur Trump foli për këtë çështje në samitin e Grupit 20 në Osaka, Japoni, në qershor 2019, vazhdimisht pohoi se Turqia ishte trajtuar padrejtësisht dhe ai i premtoi Erdoganit se administrata e tij nuk do të kërkonte sanksione.
Në kohën kur Kongresi bëri që administrata Trump të përqendrohej në sistemin e raketave në fund të vitit 2019, mes tensioneve në rritje nga inkursioni i Turqisë në Siri, ishte tepër vonë: S-400 kishte mbërritur tashmë në Turqi.
Por tani, me sanksionet përfundimisht të vendosura dhe Trump që largohet, do t’i takojë administratës së Biden-it të vendosë parametra të qarta për të rivendosur lidhjet me Turqinë.
Erdogan është një pragmatist, ai do të tërhiqet pas nëse mundet, por do të ndryshojë drejtim nëse nuk mund të marrë rezultate.
Përballë popullaritetit në rënie, një krize ekonomike dhe një administrate të re të SHBA, Erdogan duket se po përpiqet të ndryshojë drejtimin. Presidenti turk tashmë ka filluar të flasë për reformën dhe shtetin e së drejtës.
Me një diplomaci të shkathët , Uashingtoni mund ta bëjë Erdoganin të pajtohet me një zgjidhje që lejon Ankaranë të mbajë S-400, mbase të mbyllur në një depo.
Është e qartë se pa diplomacinë e pamatur të Trump gjatë katër viteve të kaluara, Turqia nuk do të kishte devijuar aq shumë nga Perëndimi.
Një “rivendosje” graduale do të duhet të fillojë me një kompromis S-400, reforma të të drejtave të njeriut dhe një politikë të koordinuar në Siri.
Kjo do të lejojë Turqinë dhe Shtetet e Bashkuara të shpëtojnë pjesën e mbetur të aleancës, ta mbajnë Turqinë në NATO dhe të hapin rrugën për një kompromis në krizën e Mesdheut lindor.
Kjo është e mundur, thjesht duhet një administratë amerikane për të dhënë një mesazh të qartë që nuk trimëron instiktet autoritare të Erdoganit.
Përkthyer dhe përshtatur nga The Washington Post/ konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
“Tërhiqet” Erdogan: E ardhmja jonë është në BE
Mes Trump-it dhe Biden-it, një betejë shqiptare për garën amerikane
Erdogan po përgatitet për më të keqen!
