Donald Trump është larguar nga Shtëpia e Bardhë, por Trumpizmi nuk është larguar nga politika amerikane. Me Joe Biden si president të Amerikës, bota shpreson që Shtetet e Bashkuara të largohen nga qasja përçarëse konfrontuese e Trump ndaj marrëdhënieve me Kinën dhe të fillojnë në një rrugë të angazhimit pragmatik. Në diskutim është nëse kjo marrëdhënie thelbësore bilaterale shërben për të forcuar ose shkatërruar rendin global.
Trump dhe COVID-19 së bashku kanë siguruar teste të dhimbshme, por thelbësore të mirëqenies kombëtare dhe konceptit të një rendi global të ndërlidhur. Trump e shikoi globalizimin si një pengesë për aspiratat kombëtare të Amerikës. Por pandemia provoi që ne jetojmë në një shoqëri globale të ndërlidhur.
Kërcënimet sistemike si pandemia janë përtej fuqisë së çdo vendi për të zgjidhur. Nëse neglizhojmë shëndetin dhe jetesën e më të varfërve në botë, koronavirusi do të shndërrohet dhe do të na ndjekë, madje edhe në komunitetin më të pasur.
Trumpizmi qëndroi plotësisht kundër këtij realiteti, duke përqafuar pikëpamjen se vetëm shtetet-kombe ose elitat që i kontrollojnë ato mund të adresojnë problemet globale. Ky supozim “partialist” ndahet gjithashtu nga strategët konvencionalë të mbrojtjes dhe sigurisë, të cilët zakonisht marrin përparësinë kombëtare për të mirëqenë, duke rezultuar në rezultate me shuma zero si e ashtuquajtura Kurthi i Tukididit.
Por të gjitha kërcënimet ndaj sigurisë njerëzore lindin në mënyrë endogjene nga ndërveprimi i pjesëve të botës. Siç vëzhguan ekologët Fritjof Capra dhe Pier Luigi Luisi në librin e tyre të vitit 2014 The Systems View of Life”, problemet kryesore të kohës sonë janë problemet sistemike, të gjitha të ndërlidhura dhe të ndërvarura”. Prandaj, “ato kërkojnë zgjidhje sistematike”. Megjithatë, zgjidhjet sistematike bien në kurthe të veprimit kolektiv, sepse pjesët nuk do të punojnë së bashku për të zgjidhur problemet e së tërës.
Ekologët nuk janë nacionalistë, sepse ata e pranojnë që e tëra është më shumë se shuma e pjesëve. Në 1981, futurologu amerikan R. Buckminster Fuller vuri në dukje se njerëzimi po shkelte një “rrugë kritike” midis shkatërrimit bërthamor të siguruar reciprokisht dhe zhdukjes të shkaktuar nga një klimë ngrohëse. Dyzet vjet më vonë, bota po mbaron kohën për të adresuar rritjen e temperaturave dhe niveleve të detit, katastrofa natyrore gjithnjë e më të shpeshta dhe të rënda, dhe zgjerimin e pabarazive të bëra nga njeriu.
Fatmirësisht, Trump tregoi se zgjidhjet partialiste nuk funksionojnë. Amerika e parë është Amerika vetëm. Asnjë vend, madje edhe një i fuqishëm si SHBA, nuk mund të menaxhojë krizat e brendshme pa burimet që mund të vijnë vetëm nga një rimëkëmbje ekonomike globale.
Politikëbërësit kinezë kanë mësuar nga përvoja e hidhur se vendi i tyre nuk mund të zgjidhë vetë problemet globale. Për shembull, reflacioni i Kinës 2009, i cili ndihmoi botën të rimëkëmbet nga kriza financiare globale e vitit 2008, rezultoi në kosto të mëdha të brendshme.
Ndërsa partialistët e ndajnë botën në vende, klasa dhe besime, globalistët kuptojnë se njeriu dhe natyra janë një. Njerëzimi është më shumë se një klasë, racë ose besim, dhe mund të mos ketë zgjidhje perfekte për një problem të pjesshëm, vetëm punë e vazhdueshme e vështirë për ato që kanë rëndësi për të gjithë.
A mundet që njohja dhe përpjekja për të kapërcyer këtë ndarje mendore është çelësi i mirëkuptimit reciprok midis Perëndimit dhe Kinës? Në librin e tij Një Histori e Qytetërimeve, historiani i madh francez Fernand Braudel citoi sinologun francez Marcel Granet. “Kinezët janë ose bestytni ose praktikë, ose më mirë të themi ata janë të dy në të njëjtën kohë,” tha Granet. “Është kjo ‘të dyja menjëherë’ që një Perëndimor shpesh e ka të vështirë ta kuptojë.”
Disa mendimtarë perëndimorë natyrisht se i kanë kuptuar dualitetet e tilla. Ekonomisti Joseph Schumpeter, për shembull, vuri re se tregjet e nxirrnin dinamizmin e tyre nga “shkatërrimi krijues” sipërmarrës.
Ky botëkuptim “të dy menjëherë” sugjeron që perspektivat e pjesshme, lineare, me shumë zero dhe moniste keqkuptojnë shoqërinë e sotme globale të ndërlidhur. Amerika shqetësohet se Kina mund të uzurpojë lidershipin global, ndërsa Kina shqetësohet se SHBA po bllokon modernizimin e saj. Kjo dinamikë ka nxitur rritjen e pasigurisë në dy ekonomitë më të mëdha të botës, duke krijuar një terren potencialisht pjellor për konfrontim të mëtejshëm, dhe madje edhe një konflikt ushtarak.
Pyetja e vërtetë nuk është ajo që kinezët e quajnë “Shpresa e Projektit”, një listë dëshirash që nuk mund të realizohet, por më mirë sesa më së miri për të menaxhuar shkëmbimet e vështira të nevojshme për të dhënë paqen dhe prosperitetin që duan të gjithë njerëzit e botës. Pandemia i bindi kinezët se sistemi njëpartiak i vendit të tyre, sado i papërsosur mund të jetë, mësoi dhe u adaptua më shpejt në luftimin e sëmundjes sesa bëri një Amerikë e menaxhuar keq nga Trump.
Në fakt, Partia Komuniste e Kinës tani e trajton konkurrencën globale dhe kritikën si një formë reagimi të politikave. Në disa mënyra, kjo e bën pjesën tjetër të botës një “parti opozitare” de facto që shtyn CPC të ruajë performancën dhe legjitimitetin e saj. Ky realizëm strategjik i ka mundësuar Kinës të shkojë përpara me një numër formash të reja të angazhimit ndërkombëtar, duke përfshirë paktin e ri të Partneritetit Ekonomik Rajonal të Përgjithshëm të Tregtisë, Marrëveshjen Gjithëpërfshirëse për Investime me Bashkimin Evropian dhe premtimin e Kinës për të arritur neutralitetin e karbonit deri në 2060.
E ashtuquajtura “strategji e qarkullimit të dyfishtë” të Kinës është një sinjal për Biden se udhëheqësit kinezë janë të hapur për bashkëpunim strategjik në trajtimin e ndryshimit të klimës, adresimin e pandemisë dhe rivendosjen e tregtisë dhe investimeve globale në mënyrë që secili vend të ketë më shumë burime për të adresuar pabarazitë e brendshme dhe çekuilibrat. Në botën reale, bashkëpunimi dhe konkurrenca mund të bashkëjetojnë.
Qeveritë e SHBA dhe Kineze duhet të fillojnë të kuptojnë se një qasje e tillë është mënyra e vetme përpara për të nxitur qëndrueshmërinë. Dhe, si në të gjitha bisedat, hapi i parë mund të vendosë tonin. Presidentët Biden dhe Xi Jinping, të dy të ndëshkuar nga katër vjet përçarje Trumpian, kanë një shans të vërtetë për të ndryshuar kursin.
/Përkthyer dhe përshtatur për Konica.al nga Project Syndicate
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
BE nuk do të jetë “armike e Kinës”, si SHBA!
BE pranë marrëveshjes tregtare me Kinën
Çfarë po gatuan Kina dhe BE?
