Elementet qendrore të politikës së jashtme të Presidentit të SHBA Joe Biden po bëhen të dukshme dhe e vendosin atë plotësisht në traditën e pas Luftës së Dytë Botërore të hedhur poshtë nga paraardhësi i tij.
Joe Biden ka qenë president i Shteteve të Bashkuara për vetëm disa javë, por elementët qendrorë të qasjes së tij ndaj botës janë tashmë të qarta: rindërtimi në vend, puna me aleatët, përqafimi i diplomacisë, pjesëmarrja në institucionet ndërkombëtare dhe impenjimi për demokracinë. E gjithë kjo e vë atë plotësisht në traditën e politikës së jashtme amerikane, kryesisht të suksesshme pas Luftës së Dytë Botërore, e hedhur poshtë nga paraardhësi i tij, Donald Trump.
Duke mbajtur fjalimin e tij të parë mbi politikën e jashtme nga Departamenti i Shtetit në 4 Shkurt, Biden deklaroi “Amerika është kthyer”. Ai theksoi se Sekretari i Shtetit Tony Blinken flet për të dhe bëri përpjekje të mëdha për të mbështetur si diplomatët dhe diplomacinë e Amerikës.
Biden deklaroi gjithashtu se ai do të ndalonte çdo tërheqje të forcave të armatosura amerikane nga Gjermania, siç kishte urdhëruar Trump, me sa duket për të ndihmuar në rikthimin e besimit të anëtarëve të NATO-s në garancitë e sigurisë së SHBA dhe për t’i sinjalizuar Presidentit rus Vladimir Putin se ai nuk duhet të përpiqet të përdorë aventurizmin e huaj për të shpërqendruar vëmendjen nga protestat e brendshme.
Në Arabinë Saudite, Biden eci në një vijë të hollë. Ai e distancoi SHBA nga mbështetja ushtarake dhe e inteligjencës për luftën në Jemen, duke shpjeguar se si përfshirja e SHBA tani e tutje do të ishte diplomatike dhe humanitare. Në të njëjtën kohë, ai e bëri të qartë se Sauditët nuk ishin më vete në përballjen me Iranin. Përzgjedhja e këtij rrethi nuk do të jetë aspak e lehtë, veçanërisht duke pasur parasysh ndërlikimin e shtuar të mosmarrëveshjeve të SH.B.A.-së me udhëheqësit sauditë lidhur me të dhënat e tyre të dobëta për të drejtat e njeriut.
Aftësia e Biden për të pasur sukses në botë do të kufizohet nga disa faktorë, shumë të trashëguar. Aftësia e Amerikës për të qenë një mbrojtës efektiv i demokracisë është zvogëluar shumë si rezultat i kryengritjes së 6 janarit në Kapitolin e SHBA dhe në funksion të politikës së polarizuar të vendit, racizmit endemik dhe një viti të trajtimit të pavend të Trump ndaj pandemisë COVID-19.
Lajmi i mirë është se progresi në adresimin e pandemisë dhe pasojave të saj ekonomike është tashmë i dukshëm. Lajmi i keq është se ndarjet politike dhe shoqërore të vendit me siguri do të vazhdojnë. Bidenit i pëlqen të thotë që Amerika do të udhëheqë me fuqinë e shembullit të saj, por mund të kalojë shumë kohë para se ai shembull të jetë ai që bota përsëri do admirojë.
Biden përforcoi më tej shqetësimet humanitare duke u zotuar të hapë dyert e vendit për një numër shumë më të madh refugjatësh. Ajo që mund të ndihmojë gjithashtu do të ishte vënia në dispozicion e një numri të konsiderueshëm të dozave të vaksinave COVID-19 për botën në zhvillim. Kjo do të ishte jo vetëm e drejtë moralisht, por edhe në interesin e vet të Amerikës, pasi do të ngadalësonte shfaqjen e mutacioneve që kërcënojnë efektivitetin e vaksinave ekzistuese.
Kjo do të ndihmonte gjithashtu vendet kudo që të rimëkëmbeshin, duke çuar në përmirësim të gjerë ekonomik dhe, në fund të fundit, më pak refugjatë.
Megjithëse Biden është i saktë në tentativën për të kritikuar Rusinë dhe Kinën për shkeljen e shtetit ligjor, ai nuk mund t’u imponohet atyre me forcë. Putini dhe Presidenti kinez Xi Jinping janë të përgatitur të paguajnë çmimin e sanksioneve për të ruajtur kontrollin politik dhe SH.B.A. nuk mund të mbajë të gjitha marrëdhëniet me asnjë vend peng. Ai duhet të marrë në konsideratë interesa të tjerë jetësorë, një realitet i nënvizuar nga vendimi i administratës së Bidenit për të nënshkruar një zgjatje pesë-vjeçare të paktit bërthamor të Fillimit të Ri me Rusinë.
Realitete të ngjashme (nevoja për ndihmë përkundrejt Koresë së Veriut vetëm për të përmendur një) do të kufizojnë presionin që mund të ushtrojnë SHBA mbi Kinën mbi sjelljen e saj në Hong Kong ose ndaj pakicës së saj Ujgure në Xinjiang.
Dhe edhe atje ku Biden mund të vendosë sundimin e ligjit në qendër të politikës amerikane, të themi, në Mianmar – ai mund të zbulojë se qeveritë mund të rezistojnë, veçanërisht nëse kanë ndihmë nga jashtë. E gjithë kjo ngre pikëpyetje rreth mençurisë për ta bërë promovimin e demokracisë kaq qendrore në politikën e jashtme të SHBA.
Politika e Kinës do të tregohet më e lehtë për t’u artikuluar sesa për t’u zbatuar. Biden shprehu kritika të forta për sjelljen kineze, por gjithashtu vuri në dukje një dëshirë për të punuar me regjimin e Xi kur është në interes të Amerikës ta bëjë këtë. Kina do të duhet të vendosë nëse është e gatshme të përgjigjet me reciprokisht përballë kritikave, sanksioneve dhe kufizimeve të eksportit të SH.B.A.-së ndaj teknologjisë.
SHBA gjithashtu do të hasë vështirësi në realizimin e qëllimit të saj për të organizuar botën për të përmbushur sfidat globale, nga sëmundjet infektive dhe ndryshimi i klimës te përhapja dhe sjellja bërthamore në hapësirën kibernetike. Nuk ka konsensus dhe asnjë bashkësi ndërkombëtare dhe SH.B.A. nuk mund të detyrojë të tjerët të veprojnë siç dëshirojnë dhe as të kenë sukses më vete.
Mbeten shumë vendime të vështira. Administrata e Biden do të duhet të përcaktojë se çfarë të bëjë në lidhje me ambiciet bërthamore të Iranit (dhe nëse do të hyjë përsëri në paktin bërthamor të vitit 2015 që shumë vëzhgues e shohin si me të meta). Ka gjithashtu pyetje se çfarë të bëhet me marrëveshjen e nënshkruar një vit më parë me Talibanët – jo aq shumë një marrëveshje paqësore sa një mbulesë për tërheqjen ushtarake të SHBA – dhe për një regjim të Koresë së Veriut që vazhdon të zgjerojë arsenalet e tij bërthamore dhe raketore.
Sidoqoftë politika e jashtme e Biden-it formohet, është e rëndësishme që ajo të jetë dypalëshe dhe të përfshijë Kongresin kur është e mundur. Aleatët e SH.B.A. kuptohet se kanë frikë se në katër vjet, Amerikanët mund t’i kthehen Trumpizmit.
Frika se Trump nuk ishte një devijim, por përkundrazi reflektonte atë që janë bërë SHBA, minon ndikimin e SHBA.
Përkthyer dhe përshtatur nga Project Syndicate/ F.H, Konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
Biden dhe politika e jashtme e SHBA-së
