Administrata e re ka qëllime ambicioze. Por mund të duhet pak kohë dhe impenjim për të parë rezultatet. Në Etiopinë veriore, një konflikt i shpalosur midis qeverisë federale, aleatëve të saj dhe udhëheqësve rebelë rajonalë ka vrarë mijëra njerëz, ka zhvendosur qindra mijëra të tjerë dhe ka çuar në frikën se po zhvillohet një fushatë spastrimi etnik.
Si përgjigje, Presidenti Joe Biden dhe ndihmësit e tij kryesorë të politikës së jashtme janë kthyer në një model tashmë të njohur. Ata e kanë dënuar publikisht dhunën, me Sekretarin e Shtetit Antony Blinken duke thënë se SHBA janë “shumë të shqetësuara” për situatën në rajonin Tigray. Ata kanë biseduar me udhëheqësit kombëtarë dhe ndërkombëtarë, duke përfshirë kryeministrin fitues të Çmimit Nobel të Paqes të Etiopisë, Abiy Ahmed, duke kërkuar fundin e luftimeve. Ata po kthehen në forume globale, të tilla si Kombet e Bashkuara, për të rritur presionin politik, ndërsa rrisin ndihmën humanitare në zonën e katastrofës. Madje ekziston mundësia që administrata e Biden-it mund të emërojë një të dërguar special për konfliktin ose të vendosë sanksione ekonomike ndaj autorëve të dyshuar.
Dhe, sigurisht, ata kanë postuar në Tëitter për këtë, duke bërë thirrje për “hetime të pavarura”.
Por nëse historia e kohëve të fundit – në vende si Jemeni, Mianmar, Hong Kong ose Rusi – është ndonjë udhëzues, asnjë nga këto përpjekje nuk do të sjellë shumë ndryshim. Në Etiopi, si në ato kriza të tjera që dëmtojnë ekipin e Biden, fajtorët ka të ngjarë të gërmojnë dhe t’i rezistojnë presionit të SHBA, të paktën për të ardhmen e parashikueshme.
Po, politika e jashtme është e vështirë, Amerika nuk ka qenë kurrë aq e plotfuqishme sa beson dhe administrata e Biden nuk ka mbushur akoma të gjitha vendet e saj kryesore të sigurisë kombëtare.
Realiteti i shtuar, megjithatë, është se Biden ka trashëguar një sërë mjetesh të rralla dhe gjithnjë e më të dobëta për të formësuar veprimet e aktorëve të tjerë global, jo më pak për shkak të mënyrës se si paraardhësi i tij, Donald Trump, goditi marrëdhëniet me aleatët e SH.B.A.-së. Duke pasur parasysh rraskapitjen publike me ndërhyrjen ushtarake të SH.B.A.-së jashtë vendit, si dhe një ekonomi të dëmtuar nga pandemia e koronavirusit, Biden dhe ekipi i tij mund të përballen me më shumë kufij se zakonisht. “Nuk dua të jem shumë i ashpër – kanë kaluar gjashtë javë, këto gjëra janë të vështira dhe bota po digjet”, tha Heather Conley, një studiuese me Qendrën për Studime Strategjike dhe Ndërkombëtare, për sfidat me të cilat përballen Biden dhe ekipi. Administrata e re e SHBA, tha ajo, “po përpiqet të kthehet në normalitet për politikën e jashtme të SHBA”.
Vitet Trump ishin gjithçka përveç normales.
Ish presidenti u kënaq me thyerjen e tabuve, duke injoruar protokollin dhe duke qenë i paparashikueshëm. Ai ndërmori hapa historikë, si takimi me diktatorin e Koresë së Veriut Kim Jong Un, dhe rreziqe të jashtëzakonshme, të tilla si vrasja e një gjenerali të lartë iranian, Qassem Soleimani. Ai e bëri këtë ndërsa rrëmbeu aleatët tradicionalë të Amerikës në Evropë, Azi dhe më gjerë, ndërsa përqafoi haptas autokratët dhe vetëm selektivisht po peshonte në çështjet e të drejtave të njeriut.
Biden solli me vete një ekip shumë më me përvojë se ai i Trump, një familjar i afërt me procesin tradicional të bërjes së politikës së jashtme të SHBA. Por që kur ata morën detyrën më 20 janar, Biden dhe ndihmësit e tij kanë qenë pothuajse shumë të parashikueshëm, shpesh duke telegrafuar veprimet e tyre, thanë disa vëzhgues të politikës së jashtme. Disa thanë që ekipi i ri duhet të tregojë se është i gatshëm të ndërmarrë rreziqe të papritura. Me fjalë të tjera, një vrull i Trumpizmit.
Një zyrtar i sigurimit kombëtar të karrierës amerikane shprehu keqardhje se si, në përgjigje të një sulmi me raketa që synonte me sa duket forcat amerikane në Irak, Biden autorizoi sulmet ajrore në një numër të caktuar të synimeve të lidhura me Iranin në Siri. Administrata tha se përgjigjja ishte krijuar për të qenë proporcionale dhe për të parandaluar përshkallëzimin e mëtejshëm me Iranin, një vend që po përpiqet të tërheq në bisedime të reja bërthamore. Në ditët që nga ajo kohë, megjithatë, forcat amerikane në Irak kanë qenë shënjestrat e një sulmi të ri që dyshohet të jetë vepër e një milice të lidhur me Iranin.
“Ekipi i ri duhet të lavdërohet për veprimin e shpejtë, por këta autorë janë terroristë,” tha zyrtari amerikan. “Një përgjigje proporcionale nuk do të bëjë shumë për t’i penguar ata dhe i dërgon një mesazh të dobët Teheranit.”
Një zyrtar i lartë i administratës së Biden shtyu shqetësimet e tilla të hershme.
Deri më tani, ekipi i Biden nuk ka zbuluar publikisht ndonjë mekanizëm të ri ose inovativ për të detyruar ose bindur aktorë jashtë shtetit. Kjo nuk do të thotë që nuk do të bëhet.
Më parë këtë muaj, administrata lëshoi një sërë parimesh të sigurisë kombëtare që theksuan nevojën për të forcuar institucionet ekonomike dhe demokratike të Amerikës ndërsa forcuan partneritetet dhe organizatat ndërkombëtare.
“Ne jemi mësuar me sanksione”
Ndërkohë, administrata e Biden tashmë duhet të reagojë ndaj disa krizave të huaja në kohën e saj të shkurtër në detyrë. Ndërsa nuk është zvogëluar nga adresimi i hapur i atyre konflikteve, përpjekjet e saj kanë dhënë disa rezultate pozitive deri më tani.
Psh Mianmar. Ditë pas inaugurimit të Biden, një konflikt politik në atë vend u thellua ndërsa ushtria e fuqishme përmbysi udhëheqjen civile.
Biden dhe ndihmësit e tij të lartë dënuan me zë të lartë grushtin e shtetit dhe shtynë udhëheqësit rajonalë të bënin të njëjtën gjë. Administrata gjithashtu po vendos sanksione ndaj gjeneralëve dhe duke prerë sasinë e vogël të fondeve të SH.B.A.-së që i shkuan qeverisë atje.
Kur një i dërguar i Kombeve të Bashkuara paralajmëroi kohët e fundit juntën se përballej me ndëshkime potencialisht të mëdha, ajo tha se ata i thanë asaj , “Ne jemi mësuar me sanksione”, duke përmendur dekadat që ata kaluan në pushtet pavarësisht nga dënimi global. Kur ajo paralajmëroi gjeneralët se do të ishin të izoluar, ajo tha se ata u përgjigjën: “Ne duhet të mësojmë të ecim vetëm me disa miq”.
Akoma, konflikti nuk tregon ndonjë shenjë serioze të ngadalësimit.
Në fakt, Departamenti i Shtetit nën Biden ka lëshuar të paktën tre deklarata publike duke dënuar Houthis për sulmet e vazhdueshme që kanë kërcënuar civilët, si dhe territorin Saudit. Është vendosur gjithashtu për sanksione të reja për disa udhëheqës individualë rebelë Houthi. Megjithatë, rebelët kanë vazhduar ofensivën e tyre, duke pretenduar së fundmi se kanë pushtuar pjesën më të madhe të një qyteti të rëndësishëm, Marib.
Këto zhvillime kanë bërë që ish zyrtarët e administratës Trump të kritikojnë pasardhësit e tyre për heqjen e emërtimit të përgjithshëm terrorist të grupit rebel në radhë të parë.
Mjete të vjetra, ide të reja
Administrata e Biden-it ka lëvizur në fronte të tjera për të theksuar se si ndryshon nga paraardhësi i saj. Në veçanti, ajo ka folur dhe ka përdorur sanksione për të promovuar të drejtat e njeriut dhe demokracinë, fusha të cilat Trump i theksoi vetëm mbi një bazë shumë selektive që tërboi aktivistët.
Administrata e re ka zbuluar sanksione të reja ndaj zyrtarëve të qeverisë ruse mbi helmimin dhe burgosjen e liderit të opozitës Alexey Navalny dhe kjo ka sinjalizuar se do të vijnë të tjera.
Ai vendosi sanksione të reja dhe kufizime të vizave ndaj zyrtarëve sauditë të dyshuar të përfshirë në vrasjen e kontribuesit të Uashington Post Jamal Khashoggi, megjithëse nuk e ndëshkoi Princin e Kurorës Saudite Mohammed bin Salman, të cilin komuniteti i inteligjencës amerikane përcaktoi se ishte përgjegjës për operacionin. Administrata gjithashtu i ka bërë thirrje Kinës që të ndalojë burgosjen e udhëheqësve pro-demokracisë në Hong Kong.
Ndërsa për pjesën më të madhe të presidencës së tij Trump personalisht përqafoi liderët e Kinës, Rusisë dhe Arabisë Saudite, administrata e tij vendosi sanksione, kufizime të vizave dhe ndëshkime të tjera që synonin ato vende. Por megjithëse administrata e re e SH.B.A.-së nga lart poshtë mund të jetë duke marrë një qasje më kundërshtare ndaj Pekinit, Riadit dhe Moskës, rezultatet deri më tani janë të përziera siç ishin gjatë viteve të Trump.
Në këtë moment, kur bëhet fjalë për forcimin e politikës së saj të jashtme, administrata e Biden duket se po mbështetet shumë në retorikën dhe sanksionet dhe në një shkallë më të vogël tek të dërguarit special dhe duke mbledhur partnerët ndërkombëtarë. Këto mjete, edhe në kombinim, duket se kanë më pak efekt sesa në të kaluarën për një larmi arsyesh, thonë analistët dhe ish zyrtarët.
Gjatë presidencës së Barak Obamës, SH.B.A. përdorte shpesh sanksione ekonomike, veçanërisht për ta shtyrë Iranin drejt bisedimeve bërthamore. Administrata Trump, megjithatë, e çoi përdorimin e sanksioneve në një nivel të ri, duke penalizuar kundërshtarët e SH.B.A.-së ( dhe ndonjëherë aleatët ) me sa duket çdo ditë. Është shumë shpejt për të thënë se sa shpesh administrata e Biden do të përdorë këtë taktikë, por duket qartë se as ai nuk e ka këtë metodë.
Përqendrimi i administratës në forcimin e Amerikës brenda vendit nuk ka gjasa të japë rezultate të menjëhershme, por mund, në planin afatgjatë, të rritë ndikimin e SHBA globalisht.
“Politika e mirë e jashtme është vendosja e rendit në vend, vendosja e shënjuesve dhe rritja e presionit me kalimin e kohës për të ndryshuar sjelljen për të ndikuar në rezultatet.”
Në një vend si rajoni Tigray i Etiopisë, nevojat e menjëhershme janë ato që mund të duken dërrmuese, ndërsa retorika, thirrjet telefonike dhe të dërguarit premtojnë lehtësim të shpejtë. Dhe edhe kur Uashingtoni ka një levë të pazakontë që mund të tërheqë, veprimi kështu mund të mos jetë i mençur.
I pyetur nëse administrata kishte ndonjë mjet krijues për t’u përgjigjur, një zyrtar i lartë i Departamentit të Shtetit tha se “puna e vështirë e diplomacisë është të kuptojmë se ku janë pikat tona të forcës dhe cilat do të jenë më efektive në një kohë të caktuar”. Çelësi është të bindësh kryeministrin etiopian dhe palët e tjera në konflikt, përfshirë Eritreun, se luftimet nuk do të zgjidhin problemin dhe se një zgjidhje politike është e nevojshme, shtoi zyrtari.
Përkthyer dhe përshtatur nga Politico/ F.H, konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
Ku ndodhet politika e jashtme e SHBA-së?
