Qeveria e Kryeministrit të Mbretërisë së Bashkuar Boris Johnson kohët e fundit përshkroi se si Britania do të përdorë lirinë e saj të supozuar jashtë Bashkimit Evropian. Por vendi po përballet me një numër në rritje të zgjedhjeve të vështira që Johnson nuk do të jetë në gjendje t’i shmangë për më shumë kohë.
Që kur Mbretëria e Bashkuar u largua nga Bashkimi Evropian, marrëdhëniet me fqinjët e saj kontinentalë kanë shkuar nga e keqja në edhe më keq. Nga të dy palët, një përzierje toksike e mosbesimit dhe nacionalizmit gjithnjë e më shumë mbush pothuajse çdo çështje të diskutueshme.
Nga ana e BE-së, si Komisioni Evropian, ashtu edhe disa shtete anëtare kanë trajtuar me keqardhje përhapjen e programit të vaksinimit COVID-19 të bllokut. BE ka drejtuar kërcënimet e saj për proteksionizmin e vaksinave kryesisht në MB, fushata e vaksinimit e së cilës ka shkuar deri tani mirë, ndërsa qeveritë individuale evropiane kanë kritikuar në mënyrë të dëmshme efikasitetin e vaksinës së Oxford-it, AstraZeneca.
Ankesat në lidhje me vaksinën, të zhvilluara nga ekspertë të njohur në botë në Universitetin e Oksfordit, hidhen poshtë përballë provave shkencore objektive, duke ngritur kështu në mënyrë të pashmangshme dyshimet për qëndrimet anti-britanike. Për më tepër, ata kanë bërë që disa evropianë të hezitojnë të marrin vaksinën e Oxford-AstraZeneca dhe të nxisin ndjenjën anti-vaksinë në përgjithësi, duke garantuar kështu të gjitha vdekjet e shmangshme nga COVID-19. Shumë qeverive evropiane iu desh shumë kohë për të ardhur në vete dhe për të rifilluar përdorimin e tyre të vaksinës me mbështetjen e plotë të rregullatorëve të shëndetit.
Qeveria e MB, nga ana e saj, ka shkelur përsëri qëllimisht Marrëveshjen e Tërheqjes me BE që Kryeministri Boris Johnson nënshkroi në fillim të vitit të kaluar. Mbretëria e Bashkuar ka zgjedhur të jetë jashtë bashkimit doganor të BE-së dhe tregut të vetëm, ndërsa Republika e Irlandës (një vend anëtar i BE) mbetet në të dyja. Pra, mënyra e vetme për të shmangur rivendosjen e një kufiri midis Republikës dhe Irlandës së Veriut (e cila do të minonte Marrëveshjen e së Premtes së Mirë të vitit 1998 që solli paqen në MB) është që Irlanda e Veriut të mbetet në bashkimin doganor me një kufi midis tij dhe kontinentit britanik.
Johnson u regjistrua për këtë – diçka që paraardhësja e tij, Theresa May, refuzoi ta bënte dhe më pas mohoi që do të kishte një kufi të tillë. Tani, ministri i tij evropian, David Frost ka njoftuar se MB do të injorojë Marrëveshjen e Tërheqjes derisa të marrë atë që dëshiron. Ky qëndrim ngatërron përpjekjet me durim për të gjetur mënyra për të lehtësuar problemet e pashmangshme që do të lindin nga të paturit e një kufiri në Detin Irlandez.
Pra, ajo që duhet të kishte qenë një periudhë e qetë e ndërtimit të marrëdhënieve Mbretëri e Bashkuar-BE pas Brexit është kthyer në një sherr. Ndërkohë, qeveria e Johnson kohët e fundit shpjegoi se si Britania e Madhe do të përdorë lirinë e saj të supozuar jashtë Bashkimit në një dokument politik që përpiqet të shfryjëzojë konceptin e “Britanisë Globale” sikur vendi të mos kishte interesa dhe ndikim global për shekuj.
Duket se Johnson po tenton të shmangë zgjedhjet e vështira që kërkon Brexit në situatën e krijuar pas largimit të vendit nga BE. Por me pothuajse të gjithë ekonomistët seriozë dhe udhëheqësit e biznesit që presin rritje më të ngadaltë ekonomike për të ardhmen e parashikueshme (si rezultat i largimit të Britanisë nga tregu kryesor i saj i eksportit), zgjedhjet e vështira nuk do të mund të shmangen në Mbretërinë e Bashkuar. Nuk është për t’u habitur që qeveria nuk ka lëshuar një parashikim zyrtar të ndikimit ekonomik të Brexit; nëse shifrat do të ishin të mira, ato do të publikoheshin me shkronja të dukshme për të gjithë.
Megjithëse pak mendojnë se ekonomia e MB do të bjerë dukshëm, eksportet e mallrave në BE ranë me 40% në janar menjëherë pasi rregullat e reja të tregtisë midis MB dhe bllokut hynë në fuqi. Natyrisht, një pjesë e kësaj uljeje ishte për shkak të pandemisë, problemeve me kontrollet e reja kufitare MB-BE dhe grumbullimit të rezervave të fundvitit. Por askush nuk do të çuditet nëse trendi vazhdon. Ndërsa ministrat kërkojnë justifikime, bizneset përballen me kosto më të larta, më shumë burokraci dhe furnizime të vonuara.
“Britania Globale” me sa duket do të kapërcejë probleme të tilla duke gjetur tregje të reja në Azi. Dokumenti i politikave të Johnson sugjeron që Britania e Madhe po zhvendos fokusin e saj të tregtisë dhe sigurisë drejt lindjes. Pasi kam kaluar një pjesë të konsiderueshme të jetës time duke punuar në Azi dhe në marrëdhëniet me vendet aziatike – veçanërisht Indinë, Kinën dhe Japoninë – unë jam dakord për këtë ide në parim. Por çfarë do të thotë kjo në praktikë?
Biznesi i ri në Azi nuk mund të zëvendësojë të gjithë biznesin që Mbretëria e Bashkuar aktualisht rrezikon të humbasë në Evropë. Nuk ka asnjë tunel midis Folkestone dhe Neu Delhi, dhe nuk ka 10.000 kamionë mallrash në ditë me anije midis Dover dhe Shangait. Megjithë përmirësimet spektakolare në teknologji, vendet pa ndryshim tregtojnë më shumë me fqinjët e tyre të ngushtë sesa me miqtë e largët.
Për më tepër, anëtarësimi në BE nuk e ndali Mbretërinë e Bashkuar të bënte biznes me Azinë në të kaluarën. Por ndërsa eksportet e mallrave të Gjermanisë në Kinë në vitin 2019 arritën në 96 miliardë euro (115 miliardë dollarë), Britania e Madhe arriti në vetëm 25.1 miliardë £ (35 miliardë dollarë). Dhe ndërsa eksportet e MB në Kinë janë rritur me një mesatare vjetore prej 3.7% në terma realë që nga viti 1980, eksportet e Kinës në Britani janë rritur me mbi 9% në vit në të njëjtën periudhë, sipas Fondit Monetar Ndërkombëtar.
Lidhjet më të forta tregtare MB-Kinë do t’i paraqisnin Johnson një zgjedhje tjetër të vështirë. A do të vazhdojë Britania të qëndrojë me demokracitë e tjera liberale si Shtetet e Bashkuara, Kanada, Australi dhe Japoni në përpjekjen për të përmbajtur kërcënimin që Kina paraqet në rajonin e saj dhe sundimin ndërkombëtar të ligjit? Ata prej nesh që i kërkojnë Mbretërisë së Bashkuar të bëjë një zgjedhje në këtë drejtim nuk po bëjnë thirrje për një luftë të ftohtë me Kinën, siç sugjeron Johnson, por përkundrazi për administrimin e marrëdhënieve tona me të gjithë ata që duan të kufizojnë sjelljen mizore, brutale dhe të pabesueshme të Kinës.
Rishikimi i politikave të qeverisë pasqyron një tipar tjetër karakteristik Johnsonian: një humnerë midis aspiratave dhe realitetit që nuk mund të tejkalohet nga besimi dhe mendja. Bëhet thirrje që Mbretëria e Bashkuar të bëhet një udhëheqëse globale në shkencë dhe teknologji, për shembull. Por në të njëjtën ditë kur qeveria shpalli këtë qëllim, universitetet britanike shprehën shqetësim të thellë në lidhje me shkurtime të mundshme në financimin e kërkimit, jo më pak në shkencë, pjesërisht për shkak të Brexit, i cili i detyroi këto institucione të linin programet e kërkimit të BE.
Pra, zgjedhjet e vështira të Mbretërisë së Bashkuar grumbullohen dhe po shtohen, dhe problemet që janë shfaqur duken. Britania do të duhet të bëjë më të mirën e Brexit. Por do të jetë një luftë e gjatë dhe e vështirë.
Përkthyer dhe përshtatur nga Project Syndicate/ F.H, konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
Brexit/ Një kërcënim për stabilitetin politik
