Një krizë e jashtëzakonshme në Bjellorusi po vë një konflikt të ngadaltë disa mujor në krye të axhendës së Presidentit Biden, ndërsa gjithashtu rrit aksionet për një samit të ardhshëm me Presidentin rus Vladimir Putin.
Biden ka të ngjarë të përballet me Putinin në Zvicër, kur dy liderët do të takohen më 16 qershor, për rolin e tij në mundësimin e Presidentit të Bjellorusisë Alexander Lukashenka, i cili ka kryer një goditje brutale ndaj disidentëve që kur ai pretendoi me mashtrim fitoren në zgjedhjet presidenciale të gushtit.
Lukashenka këtë javë urdhëroi që një avion pasagjerësh të devijohet në Minsk në mënyrë që një gazetar i opozitës të merret nga aeroplani dhe të arrestohet, duke siguruar sigurisht një pozitë më të lartë për Bjellorusinë në axhendën e samitit.
“Unë jam praktikisht pozitiv që Bjellorusia do të jetë në axhendë me Putinin, por mendoj se ne do të shohim Bjellorusinë si pjesë e tablosë më të gjerë të çështjeve me të cilat duhet të merremi me Rusinë,” tha Kenneth Yalouitz, një ish-ambasador në Bjellorusi dhe diplomat veteran i Departamentit të Shtetit.
Biden lëshoi një deklaratë të gjatë të hënën duke e quajtur devijimin e detyruar të avionit një “fyerje të drejtpërdrejtë ndaj normave ndërkombëtare”.
Ai dënoi arrestimin e gazetarit Roman Protasevich dhe tha se SHBA është e përgatitur të lëshojë sanksione në koordinim me Bashkimin Evropian.
Shtetet e Bashkuara u bashkuan me vendet e tjera të G7 Kanada, Francë, Gjermani, Itali, Japoni, Mbretërinë e Bashkuar në një deklaratë të përbashkët duke dënuar arrestimin.
Rusia deri më tani ka qëndruar përkrah Bjellorusisë, pavarësisht marrëdhënies së ndërlikuar të Putinit me Lukashenka. I ashtuquajturi “diktatori i fundit” në Evropë është rreshtuar në mënyrë më të vendosur me Moskën përpara një fushate presioni ndërkombëtar sanksionesh mbi zgjedhjet mashtruese presidenciale në gusht.
Lukashenka ka shtypur brutalisht protestat popullore, duke burgosur shumë persona dhe thuhet se ka torturuar disidentët duke kontestuar të ashtuquajturën fitoren e tij ndaj udhëheqësit të opozitës Sviatlana Tsikhanouskaya, i cili mbetet në mërgim në Lituani.
Sanksionet e vendosura nga Sh.B.A dhe E.U. kanë bërë pak për ta nsryshuar sjelljen e tij.
“Lukashenka ka hequr dorë nga çdo marrëdhënie e përmirësuar me Perëndimin dhe sapo ka hedhur shortin e tij për afrim me rusët,” tha Yalouitz, megjithëse shtoi se marrëdhënia midis Moskës dhe Minsk është e ndërlikuar.
“Lukashenka u është borxh rusëve tani dhe në të vërtetë, duke i pasur ata si aleatin e tij të vetëm, por ai ende dëshiron të jetë një udhëheqës i pavarur dhe nuk dëshiron të integrohet plotësisht në Rusi,” tha ai.
Joerg Forbrig, drejtori i Fondit Gjerman Marshall për Evropën Qendrore dhe Lindore, vuri në dyshim nëse Rusia luajti një rol në atë që ai e përshkroi si “rrëmbimin” e fluturimit RyanAir. Ai tha se operacioni ishte përtej fushëveprimit të shërbimeve të inteligjencës Bjelloruse dhe vuri në dyshim nëse duhej të zhvillohej samiti.
“Ekziston çështja e samitit Biden-Putin, nëse duhet të zhvillohet në të vërtetë në një sfond të tillë, sepse Rusia është sponsori i vetëm i regjimit të Lukashenkës, asgjë nga këto nuk do të kishte ndodhur nëse Rusia nuk do e mbronte atë dhe nuk e mbante atë atë në pushtet,” tha Forbrig.
Senatori Ben Sasse (R-Nebraska), një anëtar i Komitetit të Zgjedhur të Senatit për Inteligjencën, bëri thirrje që Biden të “shtrëngojë vidat mbi Vladimir Putin” mbi devijimin e fluturimit Ryanair.
“Si çdo udhëheqës kukullash, Lukashenko nuk vepron pa kërkuar lejen e Moskës.
Fshtë fantastike të imagjinohet se ai do të rrëmbejë një avion midis aleatëve të NATO-s pa bekimin e Moskës,” tha Sasse në deklaratën e tij. Ai bëri thirrje për vendosjen e sanksioneve të mandatuara federalisht në tubacionin rus pothuajse të plotë Nord Stream 2 i cili po dërgon gaz natyror në Evropë.
Organizata Ndërkombëtare e Aviacionit Civil të Kombeve të Bashkuara ka urdhëruar një hetim për gjetjen e fakteve për rrethanat që lidhen me devijimin e avionit.
Biden nuk ka gjasa të anulojë samitin e tij me Putin.
Zyrtarët e administratës po inkuadrojnë samitin si një takim të domosdoshëm për të parashtruar sinqerisht çështjet midis SHBA dhe Rusisë dhe për të punuar drejt një “marrëdhënie të qëndrueshme dhe të parashikueshme”, duke u përpjekur të adresojnë fushat e bashkëpunimit për çështje me interes të ndërsjellë.
Kjo përfshin punën në mospërhapjen bërthamore, përfshirë Korenë e Veriut dhe Iranin, adresimin e ndryshimeve klimatike, bashkëpunimin në Arktik dhe pandeminë COVID-19.
SH.B.A. ka sanksionuar zyrtarët rusë lidhur me helmimin e supozuar të sponsorizuar nga shteti dhe arrestimin e liderit rus të opozitës Alexei Navalny dhe për arrestimet e mbështetësve të Navalny dhe ndalimin e pjesëmarrjes së tyre në politikë.
SHBA gjithashtu ka dënuar pushtimin e Rusisë në gadishullin e Krimesë të Ukrainës, provokimet ushtarake në kufirin lindor të Ukrainës dhe përfshirjen e Rusisë në Siri. Gazsjellësi Nord Stream 2 ka qenë gjithashtu një pikë diskutimi.
Pasojat nga sulmi i SolarUinds, ndërhyrja e Rusisë në zgjedhjet presidenciale 2016 dhe mirësitë e pretenduara ruse mbi ushtarët amerikanë në Afganistan janë gjithashtu pika të pazgjidhura të konfliktit.
Forbig tha se samiti rrezikon të legjitimojë Putinin në skenën botërore dhe për audiencën e tij të brendshme, por që është një rrezik i llogaritur nga ana e ekipit të Biden.
“Unë mendoj se është kuptuar shumë mirë në administratë se ka një fitim në reputacion për Putin që do të rrjedhë nga kjo, pyetja është a doni t’i jepni atij fitore apo jo,” tha ai.
Yalouitz tha se historia e gjatë e Biden në skenën botërore dhe në punët e jashtme dhe marrëveshja e tij e sinqertë me një reporter që ai mendon se Putini është një “vrasës”, forcon pozicionin e tij me Putin.
“Biden është shumë realist dhe shumë i çiltër në lidhje me Putin,” tha ai.
“Por me të njëjtën shenjë, kjo duhet ta lejojë atë që të ketë një dialog të mirë me Putinin, sepse Putini do ta pranojë që kjo gjë nuk është me detyrim”.
Përkthyer dhe përshtatur nga Foreign Policy/ F.H, Konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
