Së pari, lajmi i keq. Në zgjedhjet federale të Gjermanisë, Alternativa e së djathtës ekstreme për Gjermaninë (AfD) pësoi humbje, por gjithsesi u anketua më shumë se 10%.
Megjithë grindjet e vazhdueshme dhe skandalet e shumta, partia duket se do të jetë një tipar i qëndrueshëm në peizazhin politik gjerman. Por lajmi i mirë është se zgjedhjet hodhën poshtë lloje të ndryshme të mençurisë konvencionale për të djathtën ekstreme: demokracitë perëndimore nuk janë të destinuara të luftojnë vazhdimisht luftëra kulturore; koalicionet e mëdha mes qendrës së majtë dhe qendrës së djathtë nuk forcojnë domosdoshmërisht ekstremet politike; dhe partitë socialdemokrate mund të bëjnë mirë pa iu përgjigjur nativizmit dhe islamofobisë.
Shumë vëzhgues kanë thënë se një luftë midis liberalëve kozmopolit dhe komunitarëve më të “rrënjosur” (për të përdorur një frazë sa më neutrale) përcakton politikën në ekonomitë e përparuara në ditët e sotme.
Ndërsa disa konflikte mund të kuptohen në kontekstin e një ndarjeje pak a shumë të thjeshtë midis “kudo” dhe “diku tjetër”, ka shumë sfida të tjera që nuk mund të reduktohen në këtë binar. Në Gjermani, emigracioni është zvogëluar si një shqetësim i madh vitet e fundit.
Në prag të këtyre zgjedhjeve, qytetarët në vend të kësaj përmendën pensionet, të ardhmen e shtetit social dhe klimën si çështjet që i shqetësonin më shumë.
Partitë kryesore shprehën qëndrime të ndryshme për këto çështje, dhe një garë klasike midis qendrës së djathtë dhe qendrës së majtë rezultoi të ishte një lajm i keq për të djathtën ekstreme.
Fakti që qytetarët kishin një zgjedhje midis dy alternativave të qarta të politikave nënkuptonte ankesën tipike populiste se të gjitha partitë “kryesore” janë të njëjta, dhe se elitat e supozuara të korruptuara ndjekin të njëjtat politika për të dëmtuar “njerëzit”, vështirë se ranë të vërteta.
As koalicioni i madh midis Partisë Social Demokratike (SPD) dhe Unionit Kristian Demokratik (CDU) të Kancelares Angela Merkel në largim nuk dha supozimin se aranzhime të tilla provokojnë mbështetje për partitë ekstremiste.
Në vend të kësaj, Social Demokratët sinjalizuan një kthesë të qartë majtas dhe një ndarje me epokën e Merkel.
Kishte gjithashtu spekulime se pakënaqësia me trajtimin e qeverisë ndaj pandemisë do t’i shtynte qytetarët të votonin për AfD . Në fund të fundit, AfD është partia e vetme që nuk është në pushtet askund në sistemin federal të Gjermanisë, në të cilën nëntë koalicione të ndryshme qeverisin 16 shtetet e vendit.
Janë dy arsye që nuk ndodhën.
Së pari, për shumë gjermanë, AfD është një parti e prirur ndaj revizionizmit historik, që do të thotë të relativizojë të kaluarën naziste. Duket se edhe disa konservatorë të vendosur, të cilët ishin thellësisht të zhgënjyer nga menaxhimi i CDU-së i COVID-19, nuk duan të shoqërohen me ndonjë gjë që ngjan me neo-nazizëm.
Pamundësia e AfD -së për të kapur votuesit e pakënaqur tregon se strategjia e saj për të qenë të respektueshëm dhe radikal mund të funksionojë vetëm për një kohë të gjatë.
Arsyeja tjetër që AfD nuk arriti të fitojë më shumë mbështetje është më pak e qartë. Ashtu si republikanët në Shtetet e Bashkuara, AfD u përpoq të monopolizonte “lirinë” gjatë pandemisë, por kjo përpjekje u prish nga liberalët gjermanë, të cilët janë liberalë në kuptimin klasik evropian.
Më në fund, kishte rëndësi që SPD dhe CDU i rezistuan asaj që është bërë një prirje kryesore në të gjithë Evropën: përfshirja e ekstremit të djathtë duke miratuar pjesë të retorikës dhe politikave të tij.
Vërejtja e kandidatit të Demokristianëve për të pasuar Merkelin, Armin Laschet, gjatë marrjes nën kontroll të Afganistanit nga talebanët se “2015 [kur Gjermania mirëpriti një milion refugjatë] nuk duhet të përsëritet” u pa gjerësisht si një gabim.
Sidoqoftë, do të ishte krejtësisht e gabuar të merrnim frymë lirisht. Ka kaq shumë mësime që mund të nxirren nga zgjedhjet, dhe CDU ende mund të nxjerrë të gabuarin.
Pas shfaqjes më të keqe të CDU në historinë e saj, thirrjet për hapjen e së djathtës ekstreme mund të bëhen më të forta, edhe pse partia humbi shumicën e votuesve nga SPD dhe të Gjelbrit. Vetë e djathta ekstreme tani është ngulitur fort në pjesë të Gjermanisë lindore dhe është më e fortë në Saksoni dhe Thuringia, ku, ndryshe nga pjesët e tjera të Gjermanisë, ajo ka mbështetje nga të rinjtë.
Dhe për viktimat vendase të nxitjes së urrejtjes nga e djathta ekstreme, është ngushëllim i ftohtë që rezultati i përgjithshëm i zgjedhjeve nuk doli të jetë aq i keq sa mund të kishin frikë disa.
Jan-Werner Mueller, Profesor i Politikës në Universitetin Princeton, është autori, së fundmi, i Rregullave të Demokracisë (Farrar, Straus dhe Giroux, 2021).
Përkthyer dhe përshtatur nga Project Syndicate/ konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
SPD emëron Olaf Scholz kandidat për kancelar
Ndërsa Merkel largohet, ‘rrëmuja’ ka nisur në politikën gjermane
