Marrëdhënia midis Shteteve të Bashkuara dhe Kinës premton të bëjë shumë për të përcaktuar këtë epokë.
Dhe ajo që mund të përcaktojë këtë marrëdhënie mund të jetë nëse të dy vendet janë në gjendje të vazhdojnë të shmangin konfliktin e armatosur mbi Tajvanin.
Por me shenja se shanset për konflikt po rriten, pyetja me të cilën përballen SHBA dhe partnerët e saj është se si ta shmangin atë rezultat pa sakrifikuar interesat thelbësore.
Kuadri konceptual është gjithmonë kritik për politikën e jashtme. Kjo nuk bën përjashtim. Ka probleme dhe ka situata.
Problemet në parim mund të zgjidhen. Situatat në rastin më të mirë mund të menaxhohen. Tajvani është një situatë.
Përpjekjet për ta trajtuar atë si një problem të zgjidhshëm jo vetëm që do të dështojnë, por ka shumë të ngjarë të rezultojnë në një konflikt që do t’i lërë SHBA, Tajvanin, Kinën dhe të tjerët në rajon dhe botë shumë më keq. Arsyeja është se nuk ka asnjë rezultat të mundshëm që do të ishte universalisht i pranueshëm.
Lajmi i mirë është se kuadri diplomatik që SHBA dhe Kina vendosën katër dekada më parë, në të cilin të dy palët në thelb ranë dakord të mos pajtoheshin për Tajvanin, i lejoi ata të shmangnin konfliktin dhe të ndërtonin një marrëdhënie produktive që ndihmoi në përfundimin paqësor të Luftës së Ftohtë dhe me kushtet perëndimore.
SHBA dhe Kina zhvilluan një marrëdhënie të thellë ekonomike. Tajvani, nga ana e tij, u bë një nga tigrat e Azisë dhe evoluoi nga një diktaturë një partiake në një demokraci të fortë.
Marrëdhëniet SHBA-Kinë janë përkeqësuar ndjeshëm vitet e fundit, por jo për shkak të Tajvanit.
Këtu do të theksoja militarizimin e Kinës në Detin e Kinës Jugore, praktikat e saj të padrejta tregtare, shtypjen e saj në rritje në vend dhe shtrëngimin e saj ekonomik të vendeve në rajon.
Tani, megjithatë, ka spekulime se Presidenti kinez Xi Jinping po mendon përdorimin e forcës për të absorbuar Tajvanin në një përpjekje për të realizuar qëllimin e tij për “përtëritjen” e Kinës dhe për të ndërtuar trashëgiminë e tij.
Ai gjithashtu mund të jetë duke u përpjekur të formësojë politikën e Tajvanit dhe të forcojë udhëheqësit që i percepton si miqësorë me kontinentin.
Cilido qoftë motivet e Xi, ne kemi parë presion të shtuar ekonomik mbi Tajvanin, sulme kibernetike, përpjekje për të nxitur dezinformata dhe ndërhyrje në demokracinë e tij, fluturime ushtarake pranë ishullit, vendosjen e aftësive shtesë ushtarake përgjatë bregdetit të Kinës pranë Tajvanit dhe përpjekje për ta mbajtur Tajvanin jashtë organizatat ndërkombëtare.
Politika zyrtare amerikane ka qenë prej kohësh për të theksuar parimin se nëse status quo -ja do të ndryshojë, ajo duhet të bëhet me konsensus dhe me mbështetjen e popullit të Tajvanit.
SHBA gjithashtu ka deklaruar vazhdimisht se nuk e mbështet pavarësinë e Tajvanit, në një përpjekje për të parandaluar Tajvanin që të shkaktojë një krizë.
Disa në SHBA mbrojnë pranimin e asaj që ata e shohin si të pashmangshme të marrjes nën kontroll të Tajvanit nga kontinenti.
Ekziston gjithashtu fakti se gati 24 milionë njerëz do ta shihnin demokracinë e tyre të shuar, ndërsa Kina do të ishte në gjendje të projektonte fuqi në të gjithë Paqësorin, të kontrollonte korsitë kryesore të transportit dhe të dominonte industrinë vitale të gjysmëpërçuesve të Tajvanit.
Secili nga këto rezultate do të zvogëlonte stabilitetin, lirinë dhe prosperitetin rajonal.
Në anën tjetër të debatit janë ata që besojnë se Tajvani është një vend në të gjitha përveç emrit dhe duhet të trajtohet si një.
Por inkurajimi ose njohja e pavarësisë së Tajvanit përballë kundërshtimit kontinental do të rezultonte me siguri në konflikt, një prishje në marrëdhëniet SHBA-Kineze, ose të dyja.
Kjo do të thotë të vazhdosh t’i bësh të qartë Tajvanit se duhet të veprojë me kujdes.
Disa argumentojnë se kjo i jep Kinës shumë ndikim. Por një politikë e jashtme e suksesshme shpesh kërkon shkëmbime të vështira.
Ajo që nevojitet janë ndryshimet e politikave të përshtatshme për t’u marrë me një Kinë më të aftë.
Kjo përfshin rritjen e kapaciteteve ushtarake amerikane në rajon, ndërtimin e integrimit më të ngushtë të mbrojtjes me Japoninë dhe Australinë, forcimin e kapaciteteve mbrojtëse të Tajvanit më të rëndësishme për ngadalësimin e një pushtimi kinez dhe koordinimin me partnerët dhe aleatët në rajon dhe Evropë mbi masat ekonomike dhe ushtarake që do të ishin marrë në përgjigje të agresionit kinez.
Disa nga këto duhet t’i komunikohen Kinës; qëllimi duhet të jetë zvogëlimi i pasigurisë në lidhje me synimet e Amerikës dhe aftësinë e saj për të përmirësuar ato, duke nënvizuar tek udhëheqësit kinezë kostot ekonomike dhe ushtarake të agresionit.
Një deklaratë nga Kongresi që i jep presidentit autorizim të kushtëzuar për të përdorur forcën ushtarake në përgjigje të agresionit kinez kundër Tajvanit gjithashtu duhet të merret parasysh.
Në të njëjtën kohë, administrata e Presidentit amerikan Joe Biden duhet të bëjë të qartë se nuk po largohet nga politika e gjatë e Amerikës për një Kinë.
Prandaj, ajo “njeh qeverinë e Republikës Popullore të Kinës si qeveria e vetme ligjore e Kinës”, mban marrëdhënie jozyrtare me Tajvanin dhe pohon se çdo ndryshim nuk duhet të vijë nga kërcënimi ose përdorimi i forcës.
Sa më shumë që udhëheqësit e Kinës duan Tajvanin, ata gjithashtu duan të mbajnë pushtetin dhe monopolin politik të Partisë Komuniste.
Një luftë e kushtueshme e zgjedhjes për të pushtuar Tajvanin mund ta rrezikojë këtë. Por nëse Tajvani do të shpallte pavarësinë, ose SHBA do ta njihnin Tajvanin si sovran, shumë në kontinent do ta shikonin një pushtim të ishullit si një luftë të domosdoshme.
Qëllimi i politikës amerikane duhet të jetë të pengojë të parën dhe të shmangë këtë të fundit.
Përkthyer dhe përshtatur nga Project Syndicate/ konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
“Kina do të pushtojë Tajvanin deri në 2025”
“Kina e Xi Jinping mund t’ia arrijë ku Bashkimi Sovjetik ka dështuar”
‘Makthi’ i Biden mund të jetë Kina
