“Midis dy vëllezërve të gjithë.” Përshkrimi i Azisë Qendrore që Ruslan Dairbekov, drejtor i Qendrës së Drejtave Dixhitale në Almaty, Kazakistan, dha kohët e fundit është i qartë.
Vitet e fundit, rajoni është nënshtruar një dixhitalizimi i varur nga mallrat e importuara: teknologjia nga Kina dhe rregullat e Rusisë. Ky është një model që demokracitë duhet të bashkohen për të vepruar, si në Azinë Qendrore ashtu edhe në zona të tjera të botës.
Ish-republikat sovjetike të Kazakistanit, Kirgistanit, Taxhikistanit, Turkmenistanit dhe Uzbekistanit erdhën më vonë në internet dhe fqinjët e tire gjeopolitikë, lojtarët e pushtetit, i kanë futur ato me një libër autoritar.
Pekini dhe Moska të dy paradikojnë konceptin e sovranitetit kibernetik, në të cilin qeveritë ushtrojnë kontrollin e ekstremit mbi jetën e tyre online.
Këto ligje janë gjithashtu të rëndësishme për të dy faqet e huaja të mediave sociale dhe kompanitë e tjera të respektojnë diktatet mbytëse të mospajtimit.
Represioni i brendshëm i kinezëve është në gjurmimin e sistemeve të centralizuara nga aftësitë e tyre dhe teknike.
Më të mirat janë partneritetet e “qytetit të sigurt” midis bizneseve dhe gjuhës së tij të favorizuar për t’i qeveritë e tire me kamera vëzhgimi, regjistra biometrike dhe më shumë.
Rusia, në të kundërt, është një familje në rregulloret që kërkojnë vetëcensurën – pavarësisht kohët e fundit ajo ka forcuar aftësitë e saj për të zbatuar masa më të gjera.
Taxhikistani dhe Turkmenistani kanë qenë të njohura për fshirjen e plotë të platformës kryesore dhe faqeve të lajmeve për të kundërshtuar kritikat; Kazakistani, Kirgistani dhe Uzbekistani kanë adoptuar qasje më delikate, duke përfshirë ato që kompanitë e huaja të teknologjisë të krijojnë në zyrat vendase, të ruajnë në vendqëndrimin e tyre ose të identifikojnë përdoruesit.
Megjithatë ka ende një shpresë për një të ardhme më të lirë në rajon.
Uzbekistani, për shembull, u përpoq të ndalonte Telegramin, Facebook, Instagram, YouTube dhe të gjithë këtë nuk ka për mospërputhje me kufizimet e lokalizimit të të dhënave.
Por qeveria u tërhoq protestave publike dhe pranoi pas autoriteteve të autorëve të saj ishin “të menduara keq”. Një rregull në Kazakistan që kërkon që kompanitë e kësaj teknologjie të punësojnë punëtorët brenda vendit po përballet me një sfidë të madhe.
Demokracitë duhet të luftojne po aq fort sa autokracitë. Azia Qendrore, për shkak të gjeografisë dhe historisë, mund të jetë një territor që fokusohet në këtë veprim. Megjithatë, Bashkimi Evropian dhe aleatët e tyre duhet të përqafojnë dhe t’i japin prioritet një politike të diplomacisë dixhitale të saj, në vend që të pranojne Kinen dhe Rusine e jashtme te eksportojnë represionin.
Përkthyer dhe përshtatur nga The Washington Post/ konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
“BE, mos lejojë Rusinë dhe Kinën të marrin Ballkanin”
“BE-ja nuk po bën garë me ndihmat për Ballkanin”
“Ballkanizimi” i Evropës
