Çfarëdo që ka ndodhur me Michel Barnier? Si kreu i ekipit negociator të BE-së për Brexit-in, francezi u bë i famshëm për këmbënguljen e tij që BE-ja nuk duhet të devijojë kurrë nga parimet e saj thelbësore – duke përfshirë supremacinë e ligjit evropian dhe lëvizjen e lirë të njerëzve.
Tani Brexit ka përfunduar dhe Barnier ka ecur përpara. Ai kandidon për presidencën e Francës dhe ka miratuar shumë nga idetë që dikur i hodhi poshtë. Supremacia e ligjit të BE-së? Barnier tani ka dyshimet e tij.
Emigracioni? Barnier po bën thirrje për një moratorium deri në pesë vjet. Ideali europian? Barnier paralajmëron se Gjermania është bërë shumë e fuqishme brenda BE-së.
Një shpjegim i mundshëm për këtë fytyrë kureshtare është se ish-komisioneri i BE-së ka reflektuar thellë mbi negociatat e Brexit dhe ka vendosur që Brexiter kishin një pikë.
Një teori alternative është se Barnier ka reflektuar thellë mbi ambicien e tij për të qenë president i Francës – dhe ka vendosur që rruga më e shkurtër drejt pushtetit përfshin një kthesë të fortë djathtas, e ndjekur nga një ndryshim i shpejtë mbi parimet e tij.
Është e mundur që një avokat vërtet i mirë mund të bëjë që deklaratat e dy Barniers të tingëllojnë të qëndrueshme.
Kërkesa e tij aktuale për një moratorium mbi emigracionin, për shembull, vlen vetëm për të ardhurit nga jashtë BE-së. Por një nga ish-kolegët e tij të ngushtë në Bruksel më thotë: “Ajo që ai po thotë tani, për shembull për Konventën Evropiane për të Drejtat e Njeriut, është qartësisht e ndryshme nga ajo që ai thoshte gjatë negociatave të Brexit”.
Historia e Barnier ka të bëjë me më shumë se cinizmin e një njeriu.
Ai thotë diçka të rëndësishme për politikën në Evropë.
Reagimi kundër Brukselit nuk kufizohet vetëm në Francë.
Në forma të ndryshme, ajo po shfaqet në të gjithë BE-në – nga Varshava në Budapest e deri te gjykata kushtetuese gjermane në Karlsruhe.
Supremacia e ligjit të BE-së, një parim i vendosur në vitet 1960 që është themelor për projektin evropian, po sfidohet gjithnjë e më shumë.
Një arsye kryesore për këto sfida është se BE-ja ka zgjeruar fuqitë e saj në fushat e politikave që dikur ishin në qendër të shtetit kombëtar: kufijtë, buxhetet, monedhat dhe të drejtat civile. Si rezultat, shumë politikanë nuk duan të pranojnë supremacinë ligjore evropiane për çështje, të tilla si emigracioni, që janë thellësisht të diskutueshme në vend.
Ky problem shtohet nga fakti se klubi i BE-së tani ka 27 anëtarë – duke e bërë më të vështirë arritjen e marrëveshjes për një libër rregullash të përbashkët që i përshtatet të gjithëve.
Gjatë 20 viteve të fundit, BE-ja ka qenë e përfshirë në një debat të vazhdueshëm mbi atë se ku ndodhet më mirë sovraniteti dhe pushteti: Brukseli apo shtetet-komb?
Kjo ishte një çështje kur votuesit francezë dhe holandezë hodhën poshtë një kushtetutë të propozuar të BE-së (kampionuar nga Barnier) në 2005 sepse ishte shumë integruese. Fuqia e BE-së për të kërkuar ndryshim në një shtet kombëtar ishte gjithashtu e diskutueshme gjatë gjithë krizës së borxhit grek.
Sovraniteti ishte çështja qendrore në fushatën e Brexit-it në Britani në vitin 2016 – e theksuar nga slogani fitues i fushatës së Largimit: “Merr përsëri kontrollin”.
Kontrolli i kufijve, një çështje thelbësore për Brexiters, ka qenë gjithashtu qendrore për argumentet e euroskeptikëve në Hungari, Poloni dhe Francë.
Fakti që Brexit perceptohet gjerësisht si një projekt i dështuar do të thotë se asnjë vend tjetër nuk po shqyrton aktualisht largimin nga BE. Por çështja e kompetencave të Brukselit dhe epërsia e ligjit të BE-së po shfaqen në forma të tjera. Në vitin 2020, gjykata kushtetuese gjermane vendosi se politika e Bankës Qendrore Evropiane për blerjen e bonove të vendeve të BE-së ishte e paligjshme, duke sugjeruar që gjyqtarët gjermanë mund të mbivendosnin homologët e tyre evropianë.
Gjykata kushtetuese polake – me nxitjen e qeverisë në Varshavë – vendosi së fundmi se kushtetuta e Polonisë tejkalon ligjin e BE-së. Ndryshe nga gjermanët, polakët ishin të gatshëm të përshkallëzojnë konfliktin në një konfrontim të drejtpërdrejtë me Brukselin.
Rasti është i ndërlikuar nga fakti se qeveria polake, në shumë aspekte, po vepron me keqbesim.
Partia ultra-konservatore Ligj dhe Drejtësi e ka mbushur gjykatën me besnikët e saj – diçka që Brukseli e konsideron si një kërcënim për sundimin e ligjit në Poloni. Çështjet e përparësisë së ligjit të BE-së dhe të pavarësisë së gjyqësorit polak janë ndërthurur – megjithëse, logjikisht, ato janë çështje të dallueshme.
Me Brukselin që aktualisht kërcënon të ndërpresë fluksin e fondeve në Varshavë, ekziston një shans i madh që Komisioni Evropian dhe qeveria polake përfundimisht të bëjnë kompromis.
Por, siç ilustron zgjedhjet franceze, pyetja më e gjerë nëse tani ka shumë pushtet në Bruksel do të lindë në forma të tjera.
Më parë është supozuar gjithmonë se lufta për pushtet midis Brukselit dhe shteteve anëtare në përgjithësi do të zgjidhej në favor të Brukselit.
“Bashkimi gjithnjë e më i ngushtë” dukej i pashmangshëm.
Argumentet strategjike dhe ekonomike për një integrim më të thellë evropian mbeten të fuqishme. Por politika duket gjithnjë e më pak e favorshme. Revoltat euroskeptike në Britani dhe Poloni janë një gjë. Por kur Barnier, mishërimi i “evropianit të mirë”, kthehet në nacionalist, terreni politik po ndryshon qartë.
Zgjidhja e ardhshme kushtetuese në BE mund të favorizojë kombet, jo Brukselin.
Përkthyer dhe përshtatur nga Financial Times/ konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
2019, vit vendimtar për Evropën…
A mund ta përballojë i vetëm një vend këtë pandemi?
Ballkani i hapur “tremb” vetëm të pasinqertët
