Qëndrova në një turmë të ftohtë dhe të dëshpëruar në qendër të Budapestit të dielën vonë në mbrëmje, duke dëgjuar liderin e opozitës hungareze Péter Marki-Zay duke pranuar humbjen në zgjedhjet e vendit, ndërkohë Twitter në telefonin tim ishte mbushur me imazhe të civilëve të vrarë ukrainas në qytetin e Bucha. Disa prej tyre i kishin duart e lidhura pas shpine. Pranë një gruaje të vrarë ishte një zinxhir çelësash me një varëse që tregonte yjet e verdhë në sfondin blu të flamurit evropian. Tmerret ukrainas janë padyshim shumë më të këqija se mjerimet hungareze, por të dyja janë të lidhura fatalisht.
Është një ironi e hidhur që, ashtu siç mësojmë për disa nga mizoritë më të këqija në luftën e terrorit të presidentit rus Vladimir Putin kundër Ukrainës, aleati më i ngushtë i Putinit në mesin e liderëve të BE-së, kryeministri hungarez Viktor Orbán, rizgjedhet pjesërisht sepse ai e ktheu luftën për përfitimin e tij politik.
Përveç shfrytëzimit të të gjitha avantazheve që ai ka ndërtuar tashmë në një sistem politik shumë të manipuluar, të tilla si zonat e kontrolluara dhe dominimi dërrmues i medias, Orbán fitoi duke u thënë hungarezëve se ai do t’i mbante ata jashtë kësaj lufte – dhe se faturat e tyre të energjisë do të qëndronin i ulët për shkak të marrëveshjeve të tij të ëmbla të gazit me Putinin.
Në fjalimin e tij të fitores, udhëheqësi hungarez renditi “kundërshtarët” që kishte mundur. Ato përfshinin mediat ndërkombëtare, burokratët e Brukselit dhe presidentin ukrainas, Volodymyr Zelenskiy, i cili e ka kritikuar ashpër për kundërshtimin e tij ndaj furnizimeve me armë dhe sanksioneve të mëtejshme për të cilat Ukraina ka nevojë dëshpërimisht.
Pra, ai na tregon saktësisht se cilët janë armiqtë e tij – dhe miku Putin ka nxituar ta urojë atë për fitoren e tij të famshme.
Nëse koalicioni hungarez i opozitës me gjashtë parti, i udhëhequr nga Marki-Zay, do të kishte fituar, Hungaria do të ishte bërë një aleat i vendosur perëndimor përballë agresionit rus, siç po dëshmohen të jenë vendet e tjera të Evropës Qendrore si Polonia dhe Republika Çeke.
Duke ecur në mesnatë nëpër një Sheshin e Heronjve të shkretë, kujtova se si pikërisht në atë vend në qershor 1989 Kisha dëgjuar një Orbán të ri, në dukje idealist, duke bërë thirrje për tërheqjen e trupave sovjetike nga Hungaria. Megjithatë, tani ciniku i moshuar po refuzon kategorikisht të lejojë që furnizimet perëndimore të armëve të kalojnë nëpër Hungari, në mënyrë që të ndihmojë ushtrinë ukrainase të dërgojë rusët në shtëpi. Pyes veten se çfarë sheh kur shikon në pasqyrë.
Partia Fidesz e Orbanit ka siguruar edhe një herë një supershumicë prej dy të tretash, duke i mundësuar asaj të ndryshojë kushtetutën sipas dëshirës. Çfarëdo garancie që jep në Bruksel apo Uashington, ajo do të vazhdojë të konsolidojë atë që shkencëtarët politikë e përshkruajnë si një regjim autoritar elektoral.
Sistemi politik i Hungarisë është tani më afër atij të Serbisë jo-BE, e cila këtë fundjavë pa një fitore të njëkohshme për një tjetër autoritar elektoral nacionalist, presidentin Aleksandar Vuçiç, sesa me atë të një demokracie si Franca apo Portugalia. Orbán dhe Vuçiq janë aleatë të ngushtë.
Ka pasur dështime të mëdha nga opozita. Gjashtë partitë nuk ishin aq të bashkuara sa duhej dhe kandidati kryesor padyshim që nuk arriti të bindte elektoratin jashtë Budapestit. Në përgjithësi, opozita në fakt humbi votat, ndonëse fitoi disa zona zgjedhore njëdeputetësh në kryeqytet. Por nuk ka asnjë mënyrë në të cilën këto zgjedhje ishin të ndershme.
Kudo që shkova gjatë pesë ditëve të fundit, pashë rrugë dhe metro të suvatuara me postera të financuar nga qeveria që tregonin një imazh të pakëndshëm të Viktor Orbanit pranë sloganit “Të mbrojmë paqen dhe sigurinë e Hungarisë”. Një tjetër poster i kudogjendur tregonte një nënë dhe fëmijë të ri me sloganin “Mbroni fëmijët”.
Media shtetërore promovoi pa pushim një narrativë pro-Orbán, siç kanë bërë për më shumë se një dekadë, dhe madje kaluan ca kohë duke fajësuar efektivisht ukrainasit për luftën në Ukrainë.
Marki-Zay mori vetëm pesë minuta në televizionin shtetëror për të shpjeguar programin e opozitës. Facebook-u u mbulua me reklama me pagesë që mbështet regjimin, duke vazhduar kështu rekordin e poshtër të platformës për të ndihmuar armiqtë e demokracisë liberale në këmbim të fitimeve të ndyra.
Megjithatë, pasi ka shpenzuar shumë për taksat dhe fondet e mirëqenies për të fituar zgjedhjet, qeveria Orban ka nevojë për fondet e BE-së për të mbushur një vrimë të madhe në financat e saj.
Nëse BE-ja nuk është e përgatitur thjesht të pranojë se tani ka një shtet anëtar autoritar, ajo më në fund duhet të vendosë kushte rigoroze mbi flukset e parave evropiane që kanë qenë prej kohësh një nga burimet kryesore të pushtetit të Orbanit. Kjo do të thotë vazhdimi i mbajtjes së granteve dhe huave të rimëkëmbjes pas Covid-it, pasi transparenca nuk mund të garantohet nga një regjim që në fakt është ndërtuar mbi përdorimin korruptiv të parave të BE-së.
Do të thotë gjithashtu fillimi i mekanizmit të kushtëzimit të sundimit të ligjit që mund të pengojë pjesë të konsiderueshme të financimit nga buxheti i rregullt i BE-së. (Dhe duke mos u mashtruar duke i dhënë Hungarisë shumë para për refugjatët ukrainas, të cilët në fakt tashmë janë zhvendosur në vende të tjera.)
Por këtu qëndron problemi. Përballë dëshmive më të fundit të sjelljes barbare të trupave ruse në Ukrainë, Evropa duhet të shtojë sanksionet e saj kundër Putinit.
Kur Orbán u kthye nga samitet e radhës të NATO-s dhe BE-së në Bruksel muajin e kaluar, qeveria e tij u dërgoi një email të gjithë hungarezëve që ishin regjistruar për një vaksinë kundër Covid duke thënë se “u vunë në axhendë propozime kundër të cilave interesat e Hungarisë kishin të mbrohen”.
Qeveria e tij nuk do të lejonte kurrë që furnizimet me armë të kalojnë përmes Hungarisë në Ukrainë, as sanksione të vendosen mbi 85% të gazit të Hungarisë dhe 64% të naftës së saj që vjen nga Rusia.
Në përgjigje të mizorive të Bucha-s, liderët e BE-së si presidenti francez Emmanuel Macron tani po bëjnë thirrje për më shumë sanksione, përfshirë naftën ruse. “Realistët” e vetëquajtur mund të argumentojnë se Brukseli duhet të qëndrojë i butë ndaj Hungarisë në mënyrë që të mbajë Orbanin në bord për një front të përbashkët mbi Ukrainën.
Europa tani duhet të jetë e ashpër si me armikun rus jashtë, ashtu edhe me armikun hungarez brenda. Por a mundet dhe a do t’i bëjë të dyja njëherësh? Këtu është një dilemë tjetër që kjo fundjavë e errët dhe dëshpëruese i ka paraqitur një Evropëje thellësisht të tronditur.
Timothy Garton Ash është një historian, shkrimtar politik dhe kolumnist i Guardian
Burimi: The Guardian
Përktheu dhe përshtati: Konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
“Guri i parë i murit të Berlinit u hoq në Hungari”
