Në vitin 2015, gati 200 qeveri premtuan se do të përpiqeshin të ndalonin ngrohjen globale në 1.5 gradë Celsius (2.7 °F) deri në fund të shekullit. Por shtatë vjet më vonë, ndërsa takohen përsëri për një samit të klimës në Egjipt, ata po ndjekin politika që do ta ngrohin planetin pothuajse dyfish.
Që liderët botërorë të respektojnë premtimet e tyre, ata duhet të zvogëlojnë ndjeshëm sasinë e gazit që ngroh planetin që pompon njerëzimi në ajër çdo vit. Emetimet e gazeve serrë do të duhet të bien 45% deri në fund të dekadës dhe të arrijnë neto zero deri në vitin 2050. Një shtytës kryesor i këtij ndryshimi titanik do të ishte prodhimi i pastër i energjisë elektrike, në vend të lëndëve djegëse fosile, dhe elektrifikimi i aktiviteteve që përfshijnë djegien e qymyrit, naftë dhe gazit.
Ja ku qëndron bota në pastrimin e furnizimit me energji elektrike.
Shumica e energjisë elektrike prodhohet nga qymyri, burimi më i ndotur i energjisë, dhe gazi fosil, i cili është më i pastër, por ende ndotës. Djegia e këtyre lëndëve djegëse lëshon gazra që veprojnë si një serë rreth Tokës, duke ngrohur planetin dhe duke e bërë motin ekstrem më keq.
Pak më pak se 40% e energjisë elektrike në botë vjen nga burime me karbon të ulët si energjia diellore, era, bërthamore dhe hidrocentralet.
Pjesa e energjisë së rinovueshme në përzierjen globale të energjisë elektrike është rritur me shpejtësi në dekadën e fundit, ndërsa pjesa e energjisë bërthamore ka rënë. Sasia e lëndëve djegëse fosile në përzierje ka mbetur e qëndrueshme.
Kërkesa totale për energji elektrike është pothuajse dyfishuar në dy dekadat e fundit. Në vendet ku standardet e jetesës janë rritur me shpejtësi, si Kina dhe India, njerëzit kanë djegur më shumë qymyr pasi qeveritë kanë lidhur njerëzit në qytetet rurale dhe megaqytetet e përhapura me rrjetet elektrike për herë të parë. Në vendet e pasura ku energjia elektrike është bërë më e pastër, si SHBA dhe pjesë të Evropës, njerëzit kanë kaluar nga qymyri në gaz si burimi kryesor i energjisë elektrike.
Burimet e rinovueshme të energjisë si energjia diellore, era dhe hidrocentralet tani përbëjnë rreth një të katërtën e energjisë elektrike në botë.
Rritja e energjisë së rinovueshme pritet të përshpejtohet. Ndërsa prodhuesit kanë ndërtuar më shumë panele diellore dhe turbina me erë, teknologjitë janë përmirësuar dhe industria është bërë më efikase, duke i bërë ato të lira dhe të lehta për t’u ndërtuar. Kostot e prodhimit të energjisë elektrike nga rrezet e diellit ose era kanë rënë mjaftueshëm për t’i bërë ato konkurruese me lëndët djegëse fosile. Në pjesën më të madhe të botës, ndërtimi i një ferme të re diellore është tani më i lirë se mbajtja në punë e një fabrike ekzistuese të qymyrit, e lëre më ndërtimi i të rejave.
Llogaritjet nuk përfshijnë kostot e ruajtjes së energjisë elektrike në ditët me re me pak erë, ose nuk llogarisin kostot shëndetësore të frymëmarrjes së ajrit të ndotur nga djegia e lëndëve djegëse fosile.
Shpenzimet për energjinë e pastër pritet të arrijnë në 1.4 trilion dollarë (1.4 trilion euro) në vitin 2022, sipas Agjencisë Ndërkombëtare të Energjisë me seli në Paris. Por pothuajse e gjithë rritja është në vendet e pasura dhe në Kinë, ku kostot e financimit të infrastrukturës së re janë më të ulëta. Vendet me të ardhura mesatare duhet të shpenzojnë më shumë se dy herë më shumë për të shlyer borxhin dhe të luftojnë për të marrë kredi për projekte. Në Afrikën Sub-Sahariane, ku 600 milionë njerëz nuk kanë akses në energji elektrike, financimi është veçanërisht i vështirë për t’u siguruar.
Vendet e pasura u premtuan të varfërve 100 miliardë dollarë në vit financa deri në vitin 2020 për të ulur emetimet e tyre dhe për t’u përshtatur me një botë më të nxehtë. Ata e thyen premtimin. Vlerësimet e fundit tregojnë se ata mblodhën 83 miliardë dollarë financa publike dhe private në vitin 2020.
Pjesa e energjisë me karbon të ulët po rritet. Por do të duhej të rritet gjashtë herë më shpejt se normat historike për ta vënë botën në rrugën e duhur për të mbajtur ngrohjen globale në 1.5 C, sipas një raporti të botuar në fund të tetorit nga dy grupe kërkimore mjedisore, Climate Action Tracker dhe World Resources Institute.
Lëndët djegëse fosile parashikohet të arrijnë kulmin këtë dekadë, njoftoi Agjencia Ndërkombëtare e Energjisë në fund të tetorit. Për të ulur emetimet mjaft shpejt që liderët botërorë të respektojnë premtimet e tyre, rrjetet e energjisë elektrike do të duhet të bëhen dy herë më të pastra deri në fund të dekadës. Në vendet e pasura, ato do të duhet të arrijnë zero neto deri në vitin 2035 – duke kompensuar emetimet e mbetura duke thithur karbonin nga atmosfera – dhe në pjesën tjetër të botës deri në vitin 2040.
/Përkthyer dhe përshtatur për Konica.al nga “Deutsche Welle”
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
Kriza e energjisë do qëndrojë gjatë, pa zgjidhje!
Burimet e rinovueshme janë titujt kryesorë, por nafta mbetet mbret
