Nëse e mbani mend qartë Evropën e një viti marramendës më parë, ndoshta befasia më e madhe ku gjendemi tani është shkalla në të cilën Perëndimit i janë kujtuar vlerat dhe qëllimi i tij.
Pushtimi i paprovokuar i Ukrainës nga Rusia shërbeu si kundërhelm i padashur ndaj gjashtë viteve të populizmit të ngathët dhe tronditjes së madhe ekonomike dhe psikologjike të pandemisë. Ajo funksionoi gjithashtu për ta kundërshtuar ndjenjën se morali dhe virtyti i vlerave po vjetëroheshin përballë sfidave të shumta të paraqitura nga krizat e botës.
Kjo luftë nuk do të duhej ta kishte marrë vdekjen e mijëra ukrainasve të pafajshëm, kërcënimin e sulmit bërthamor dhe rrafshimin e një pjese të madhe të një vendi.
Por është ndoshta neveria ndaj luftës brutale dhe të paaftë të Putinit që e ndihmoi Evropën dhe pjesën tjetër të Perëndimit ta rizbulonin një sens kolektiv të qëllimit.
Sytë e tre pleqve të futur në furgonin tonë në Posad Pokhrovka, në ditët e para të luftës, të dëshpëruar për të ikur nga granatimet që ia kishin bërë botën copa-copa, ende më ndjekin: As nazistët nuk na kanë rrahur në këtë mënyrë, thanë ata, duke qarë. Ata kurrë nuk kishin menduar se do të jetonin aq gjatë sa të përjetonimin diçka më keq se vitet 1940.
Luftërat mund ta intensifikojnë shqyrtimin e sjelljes së të dyja palëve deri në pikën ku secila mund të akuzohet për një farë mase keqbërjeje. Pra, është e rëndësishme të ndalemi në këtë pikë dhe të kemi parasysh shëmtinë e mënyrës se si Rusia e ka zhvilluar këtë luftë.
Së pari, Moska as nuk do të pranojë se është në luftë – një shenjë e peizazhit imagjinar në të cilin dëshiron të luftojë.
Së dyti, Moska e ka djegur ushtrinë e saj profesionale aq shpejt, sa po i shtyn studentët në front dhe po i përdor valët njerëzore të të burgosurve rusë në llogore të Ukrainës. Disa kthehen në arkivole dhe të plagosurit kthehen për ta vazhduar luftën.
Së treti, mungesa e sofistikimit – apo edhe vetëdijes bazë – është befasuese. Komanda e lartë ruse as nuk duket se dëshiron ta trajtojë se sa e keqe është. Në sfond, kërcënimi i forcës bërthamore është vënë në dukje gabimisht – në sinjalet që gjoksgoditëse nga një Kremlin i dobët që po i humb luftimet më konvencionale – duket se ka pasur efektin pothuajse të kundërt, duke e nxitur Perëndimin në veprime të bashkërenduara në kuptim të asaj që përbën shantazh bërthamor.
Përgjigja e Ukrainës ka qenë hedhje e benzinës së mëtejshme për unitetin perëndimor. Zgjuarsia e ka forcuar mbrojtjen e ukrainasve. Një luftëtar i mbrojtjes territoriale, i njohur si “Graf”, mund të flasë në Kramatorsk për orë të tëra për kompleksitetin e sinkronizimit të mbikëqyrjes së dronëve me artilerinë, më pas të kalojë në rolin e kontraktorëve privatë perëndimorë në luftë dhe të përfundojë me një kritikë të ashpër mbi rolin e alkoolizmit dhe korrupsionit që do ta kishte në ashtin e programit bërthamor të Rusisë.
Ukraina po i dërgon më të mirët dhe më të zgjuarit për të luftuar dhe për t’u përshtatur me luftën më shpejt se sa mund të imagjinohet, ndërkohë që Rusia po i detyron të dënuarit (burgosurit) të vrapojnë drejt e në breshërinë ë plumbave të mitralozëve të Kievit.
Vitin e kaluar, frika nga Moska ka filluar të zhduket. Armiku i Luftës së Ftohtë që mund ta avullonte botën tonë – kokat bërthamore të të cilit ishin kërcënimi pas kaq shumë animacioneve dhe filmave të fëmijërisë në vitet 80 – nuk është rikuperuar dhe e ka humbur verbërinë e brendshme dhe dobësinë që çoi në kolapsin sovjetik. Është po aq e keqe sa ishte, vetëm më e dëshpëruar – elita e saj e poshtëruar dy herë, fillimisht në vitet ’90 dhe tani.
Të vdekurit rusë që i pashë, të shtrirë përgjatë rrugës ndërkohë që Ukraina përparonte në qytetin e Kherson këtë verë, ishin të zhelosur, me një dyshek gjumi dhe doreza stërvitjeje për rehati, dhe me parzmore të ndryshkur në shpinë
Ka diçka tragjike se sa shpejt ka rënë Rusia.
Me meritë, ndoshta, por të mos harrojmë së kujtuari se vitet e para të Putinit përmbanin, pavarësisht masakrave të tyre në Çeçeni dhe mbytjes së ngadaltë të mospajtimit, një bërthamë reformash ekonomike dhe progresi për rusët e zakonshëm. Putini po e krijonte klasën e mesme që në fund do ta rrezikonte rënien e tij.
Tani gjithçka ka ikur, dhe një popullsi në tkurrje do t’i përçajë skajet e Evropës për vitet në vijim. Pavarësisht nëse Rusia kërkon një qortim të ashpër apo jo, ndikimi i fundit të saj do të jetë një problem tjetër që Evropa duhet të durojë nga afër.
Ajo që është më befasuese në lidhje me zgjedhjen që Moska i ka imponuar Perëndimit – për të kërkuar humbjen e saj strategjike në Ukrainë dhe jo zbutjen e saj të kufizuar – është se Europa ishte nisur në drejtimin tjetër një vit më parë.
Buxhetet për mbrojtje po rriteshin mirëpo kishte një shpresë të madhe se Putini do të ishte një fqinj i mirë dhe i turpshëm që debatonte përtej gardhit të kufirit, në vend se të ishte një grabitqar i egër i vendosur për ta rivendosur një perandori kaq të vjetër në koncept, madje Putini nuk ishte mjaftueshëm i moshuar për ta përjetuar edhe vëtë këtë perandori një ditë.
Perëndimi është i angazhuar në një akt të mbështetjes së plotë të Ukrainës që është e drejtë të thuhet se shumica e zyrtarëve të saj do ta kishin konsideruar tepër provokuese një vit më parë. Dërgimi i tankeve, duke menduar për F16, stërvitje trupash… Është e vështirë të argumentohet se kjo nuk është tashmë lufta e NATO-s, një luftë proxy.
A është kjo diçka e keqe? Për Ukrainën, po, sakrifica e së cilës nuk duhej të kishte ndodhur kurrë. Kaq shumë humbje mbeten të fshehura: më kujtohet se isha brenda dhe dridhesha jashtë ndërtesës së administratës së Mykolaiv në fillim të luftës. Tani e vetmja gjë që mund të mendoj është se sa duhet të kenë qenë brenda saj kur një raketë e çau në dysh këtë ndërtesë në muajin mars.
Mirëpo, ky është një skenar më i kufizuar për humbjen e Rusisë sesa mund ta kishin luajtur planifikuesit e luftës së NATO-s. Fuqia e Madhe nuk ishte menduar asnjëherë të lëkundet kaq qartë ose në mënyrë të pahijshme për të frymëzuar unitet tek armiqtë që kishte punuar aq shumë dhe me vite e dekada të tëra për t’i ndarë.
Një model i llogaritjeve të gabuara dhe hapave të gabuar nga Moska zyrtare nuk është plotësisht ngushëllues. Një model që e lë përdorimin e arsenalit të saj bërthamor si diçka si një kartë e egër. Ne i dimë pasojat e përdorimit të armëve atomike për viktimat e tyre dhe rusët e zakonshëm. Por një gjë e tillë nuk e ka ndaluar Putinin deri tani.
Mundësia që lodrat më të shëmtuara të Rusisë dështojnë edhe në përdorimin e tyre më shkatërrues – që butoni bërthamor të tymoset dhe të fërgëllohet kur shtypet – është ndoshta ajo që po e pengon Putinin, apo ndoshta e njëjta periudhë i vetëruajtjes që ka udhëzuar çdo lëvizje të tij.
Është ndoshta egoizmi dhe shkurtpamësia e lindur e sistemit rus që e redukton këtë kërcënim dhe ka mundësuar një përgjigje kaq të mprehtë perëndimore. Viti i ardhshëm ka të ngjarë ta shohë rritjen e kërcënimit jo-konvencional të një Rusie të dëshpëruar dhe lodhjen e ngadaltë të mbështetjes perëndimore, teksa zgjedhjet shpërfaqen dhe buxhetet ngushtohen.
Mirëpo një fitore më e gjerë është arritur tashmë brenda një viti – fitore që kishte si qëllim unitetin dhe substancës së mbështetjes që kanë kanë mbizotëruar, ku Moska u përpoq të kërkonte egoizëm dhe ndarje.
Ai moment qartësie nuk mund të fshihet, sado që të zgjasë.
Burimi: CNN
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
