Një ndryshim po ndodh në marrëdhëniet midis Bashkimit Evropian dhe Kinës.
Kriza COVID-19 ka shkaktuar një debat të ri brenda Evropës në lidhje me nevojën për “diversifikim” më të madh të zinxhirit të furnizimit, dhe kështu për një shkëputje nga Kina. Kjo nuk do të jetë e lehtë dhe nuk do të ndodhë shpejt.
Por, qartë, Evropa ka braktisur ambicien e saj të mëparshme për një marrëdhënie ekonomike më të afërt dypalëshe me Kinën.
Në të kaluarën, kur evropianët kërkuan reforma të tregtisë, ekonomisë dhe politikës së jashtme përballë Kinës, shpresa e tyre ishte gjithnjë të shtonin kontaktet me vendin duke e bërë marrëdhënien më të drejtë dhe më reciproke.
Qëllimi themelor ishte zgjerimi i tregtisë dypalëshe dhe hapja e tregut kinez për investime evropiane.
Edhe kur Bashkimi Evropian ashpërsoi qasjen ndaj Kinës, objektivi i saj ishte akoma të thellonte lidhjet ekonomike me vendin.
Krijimi i instrumenteve të reja të BE për të kontrolluar investimet dhe zbatimin e masave antitrust u prezantuan si masa për të ardhur keq, por të nevojshme për krijimin e kushteve politike për bashkëpunim më të ngushtë.
Në një raport të botuar në fillim të këtij muaji, Andrew Small i Këshillit Evropian për Marrëdhëniet e Jashtme argumenton se angazhimi i BE-së me Kinën tani e tutje do të ketë një qëllim të ri: të strukturojë marrëdhëniet Sino-Evropiane në një mënyrë që zvogëlon varësinë e Evropës nga tregtia dhe investimet kineze.
Konsensusi i ri është se evropianët duhet të shkëpten disi nga tekat e qeverive të huaja jo të besueshme, qoftë në Pekin apo Washington, DC.
Ky mendim i ri është i dukshëm në deklaratat e zyrtarëve të lartë të BE-së.
Për shembull, Josep Borrell, Përfaqësuesi i Lartë i BE-së për Punë të Jashtme dhe Politikë të Sigurisë, kohët e fundit u bëri thirrje evropianëve që të shkurtojnë dhe diversifikojnë zinxhirët e tyre të furnizimit, dhe të konsiderojnë zhvendosjen e lidhjeve të tyre tregtare nga Azia në Evropën Lindore, Ballkan dhe Afrikë.
Nga ana e tyre, shumica e qeverive evropiane nuk donin një ndryshim të strategjisë. Deri më tani, ata kanë investuar shumë në zhvillimin e një marrëdhënie bashkëpunimi me Kinën; në një nivel praktik, ata janë të dëshpëruar për furnizimet mjekësore të prodhuara nga Kina.
Megjithatë, tre faktorë kanë ndryshuar llogaritjen strategjike të Evropës. I pari është një ndryshim afatgjatë brenda Kinës.
Politika e mëparshme e Kinës e BE-së ishte e bazuar në të ashtuquajturin bast konvergjence, i cili mendonte se Kina do të bëhej gradualisht një qytetare globale më e përgjegjshme nëse mirëpritet në tregjet dhe institucionet ndërkombëtare globale.
Përkundrazi, ka ndodhur e kundërta. Nën Presidentin Xi Jinping, Kina është bërë më autoritare.
Së dyti, Shtetet e Bashkuara kanë ndryshuar mendim për Kinën, veçanërisht që kur Presidenti amerikan Donald Trump hyri në Shtëpinë e Bardhë. Ky ndryshim erdhi mjaft papritmas dhe ishte një tronditje për evropianët, të cilët papritmas u desh të shqetësoheshin.
Në teori, skepticizmi i ri i Evropës ndaj Kinës duhet të hapte rrugën për bashkëpunim më të ngushtë transatlantik për këtë çështje. Por duke sulmuar Evropën me tarifa, sanksione dhe sulme të tjera,situate është komplikuar.
Por zhvillimi i tretë (dhe më befasues) ka qenë sjellja e Kinës gjatë pandemisë.
Në fillim të këtij viti, kur koronavirusi po qarkullonte nëpër Wuhan, vendet anëtare të BE dërguan gati 60 tonë pajisje mjekësore në Kinë. Në të kundërt, kur pandemia mbërriti në Evropë, qeveria kineze ofroi “ndihmë” për Evropën, shumica e të cilave erdhën me një çmim.
Sidoqoftë, shqetësimi I të gjithëve, ka qenë shfrytëzimi i nevojave shëndetësore nga Kina për interesat e veta të vogla politike.
Që nga shpërthimi i krizës, BE ka treguar më shumë gatishmëri kundër fushatave dezinformuese kineze dhe ka miratuar masa për të mbrojtur kompanitë e dëshpëruara evropiane që të mos blihen nga investitorët kinezë. Por lëvizjet më serioze nuk kanë ardhur akoma.
Tani që COVID-19 i ka zhveshur varësitë e Evropës dhe synimet e vërteta të Kinës, një zhvendosje strategjike është duke u zhvilluar.
Mark Leonard është Drejtor i Këshillit Evropian për Marrëdhëniet me Jashtë.
Përkthyer dhe përshtatur nga Project Syndicate/ Konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
‘Duhet solidaritet i madh në BE, qeveritë të ulin tonet’
‘Diplomacia e maskave’, si Kina po e bën për vete Evropën Juglindore
‘Mikrobi është kthyer në Evropë…’
