Hong-Kongu është në rrezik. Dikur një nga qytetet më të lira dhe më të hapura të Azisë, ai tani përballet me një ligj të ri të imponuar nga Kina që do të shkelë liritë e njerëzve të tij dhe do të krijojë një klimë frike.
Ligji është në kundërshtim të dukshëm të Deklaratës së Përbashkët Sino-Britanike, e cila është e regjistruar në Kombet e Bashkuara.
Mbretëria e Bashkuar 23 vjet më parë premtoi se territori do të gëzonte një “shkallë të lartë autonomie” nën parimin “një vend, dy sisteme” për të paktën 50 vjet. Për dekadën e parë, Kina kryesisht e përmbushi atë premtim. Por më pas jo…
Deri në vitin 2014, njerëzit e Hong Kongut po protestonin për dështimin e qeverisë për të dhënë garancinë, përfshirë në Ligjin Themelor, se shefi ekzekutiv i qytetit do të zgjidhej nga “votimi universal”.
Në vitet pasuese, ligjvënësit dhe kandidatët pro-demokracisë u përjashtuan nga zgjedhjet. Gazetarët e huaj dhe avokatët e profilit të lartë të të drejtave të njeriut u dëbuan nga Hong Kongu ose iu mohua hyrja. Simon Cheng, një qytetar i Hong Kongut që punoi për qeverinë e Mbretërisë së Bashkuar, u arrestua për 15 ditë pas një udhëtimi në territorin e Kinës.
Kur qytetarët e Hong Kongut u tërhoqën, ata paguan një çmim. Lëvizja “ombrellë” e vitit 2014 fitoi emrin e saj nga mburojat që protestuesit përdorën kundër gazit lotsjellës. Kur shpërthzen edhe protesta më të mëdha vitin e kaluar, protestuesit u përballën me dhunë më ekstreme nga forcat e sigurisë.
Megjithëse demonstratat ishin kryesisht paqësore, policia i përdori të gjitha llojet e armëve, përfshirë shkopinjtë.
Për më tepër, në shkurt, katër ekspertë të të drejtave të njeriut të KB i shkruan qeverisë kineze detaje të ngacmimit, kërcënimit dhe ndalimit të punonjësve të kujdesit shëndetësor gjatë protestave. Sipas raportit, “një numër i madh” i punëtorëve të tillë u arrestuan dhe “u prangosën me tela”.
Autoritetet e Hong Kongut në prill, ata arrestuan 15 nga udhëheqësit më të respektuar të demokracisë së qytetit, përfshirë “babanë” e lëvizjes, avokatin 82-vjeçar Martin Lee.
Dhe në fund të majit, Kongresi Kombëtar i Popullit, miratoi ligjin e ri të sigurisë për Hong Kongun.
Si Shoqata e Avokatëve në Hong Kong dhe Komiteti i Avokatëve të të Drejtave të Njeriut në Angli dhe Uells paralajmërojnë se ligji i sigurisë do të dëmtonte rëndë të drejtat themelore, duke përfshirë lirinë e shprehjes, fesë ose besimit.
Siç thanë gati 900 udhëheqës ndërkombëtarë, nga ish kryeministrat deri tek ekspertë të shquar juridikë dhe të të drejtave të njeriut, ligji konsiderohet si një “sulm gjithëpërfshirës” ndaj “autonomisë, sundimit të ligjit dhe lirive themelore” të Hong Kong-ut, “Shkelje flagrante” e Deklaratës së Përbashkët Sino-Britanike.
Chris Patten, guvernatori i fundit britanik i Hong Kongut dhe një organizator kryesor i deklaratës së përbashkët, ka deklaruar se “mbrojtësit e demokracisë liberale nuk duhet të qëndrojnë duarkryq.”
Por çfarë duhet të bëjnë ata? Një mundësi do të ishte që KB të krijojë një të dërguar special ose një relator special për të drejtat e njeriut në Hong Kong (ose të dy).
Asnjë nuk ka të ngjarë të ndryshojë situatën brenda natës, por mund të mbështesin disi njerëzit e Hong Kong-ut.
Si një raportues i posaçëm i KB, unë e di se të dy modelet kanë avantazhet dhe disavantazhet e tyre.
Një raportues special, i emëruar përmes një rezolute nga Këshilli i të Drejtave të Njeriut, përqendrohet në ekspozimin e shkeljeve të të drejtave të njeriut dhe mund të ndihmojë në arritjen e një lloj përgjegjësie përmes transparencës.
Një i dërguar special është zakonisht më pak i zëshëm për të drejtat e njeriut, por mund të jetë në gjendje të arrijë një zgjidhje politike ose diplomatike.
Megjithëse Kina do të rezistonte Sekretari i Përgjithshëm i KB António Guterres mund të emërojë një të dërguar me iniciativën e tij. Ideja e krijimit të një të dërguari të veçantë ka mbështetje të gjerë, përfshirë nga Patten. Kryetarët e komiteteve të punëve të jashtme në Australi, Kanada, Zelanda e Re dhe Mbretëria e Bashkuar kanë shkruar një letër ku bën thirrje që Guterres të dëgjojë këtë thirrje. Ai duhet ta dëgjojë – dhe shpejt.
Konflikti midis autoriteteve kineze dhe qytetarëve të Hong Kongut do të vazhdojë të përshkallëzohet, kjo është arsyeja pse veprimi ndërkombëtar është bërë urgjent.
Tridhjetë e një vjet pas masakrës së Sheshit Tiananmen, Hong Kong po përballet me kërcënimin e vërtetë të Tiananmen 2.0.
KB nuk duhet të presë derisa gjithçka që mbetet për të bërë është pastrimi i gjakut në rrugë.
Yanghee Lee, Profesor i Psikologjisë dhe Edukimit të Fëmijëve në Universitetin SungKyungKwan në Seul, është ish-raportuesi i posaçëm i KB për të Drejtat e Njeriut në Myanmar dhe ish kryetari i Komitetit të KB për të Drejtat e Fëmijëve.
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
Kapitulli që Kina kërkon të fshijë nga historia…
Një ‘njollë e zezë’ në historinë e Kinës
Masakra që kinezët s’do të harrojnë kurrë…
