Pas përfundimit të Luftës së Ftohtë, Shtetet e Bashkuara u vendosën si lojtari i vetëm global.
Së bashku me SHBA, NATO gjithashtu zgjeroi fuqinë e saj, edhe pse iu desh të vinte vetes synime të reja me rënien e Bashkimit Sovjetik. Me kalimin e viteve, BE gjithashtu u zgjerua përkrah NATO-s si një aleancë e mëtejshme për shtetet evropiane. Shtrirja e BE në Evropën Lindore dhe Ballkan ofronte mundësi të reja për shtetet Evropiane. Në dy dekadat e para pas përfundimit të luftës së ftohtë BE dhe vendet anëtare të saj patën dritaren e mundësisë për t’u bërë lojtarë globalë të ndarë nga SHBA.
Por disa kriza kanë penguar BE-në të pozicionohet aty ku do në politikën botërore.
BE-ja përballet me shumë probleme të ndryshme në këto kohë. Disa nga këto probleme janë të natyrshme dhe kanë natyrë strukturore. Të tjerët janë të një natyre të jashtme dhe paraqesin sfida të mëdha për vendet e BE-së, veçanërisht për çështjet e unitetit dhe solidaritetit.
Vështirësitë në zgjidhjen e tyre vijnë nga faktorët strukturorë të BE-së.
Të gjitha sfidat në fund të fundit duhet të trajtohen nga BE nëse dëshiron të jetë lojtar global, apo edhe të vazhdojë të ekzistojë.
Nëse vështrojmë zhvillimet në vitet e fundit, mund të shohim kriza të ndryshme me të cilat BE është dashur të përballet.
Një nga krizat e para dhe themelore mund të përmendet si kriza e identitetit të BE-së.
Kjo krizë është themelore sepse lidhet me shumë kriza të tjera të BE-së. BE ishte fillimisht vetëm një bashkim ekonomik. Në formën e saj të tanishme, ajo u krijua pas nënshkrimit të Traktatit të Mastrihtit në 1992 dhe zbatimit të tij në 1993. Ishte gjithashtu ky traktat që vendosi të ashtuquajturat “vlera evropiane” dhe i dha termin “identiteti evropian”.
BE përcakton lirinë, demokracinë, shtetin e së drejtës, të drejtat e njeriut dhe të drejtat themelore civile si vlera themelore evropiane. BE, që tani është një bashkim i shteteve të ndryshme anëtare dhe kulturave, gjithashtu ka rënë dakord të jetë një komunitet multikulturor.
Për shkak të ndryshimeve demografike dhe ekonomike, BE varet nga migrimi.
Prandaj, Evropa ka pranuar migrantë për një kohë të gjatë. Edhe pse BE thekson Universalizmin dhe Multikulturalizmin, BE ka vështirësi për të menaxhuar “Të tjerët”. Populizmi është në rritje në botë. Kjo mund të shihet në shumë vende të botës si Brazili, SHBA ose India.
Edhe vlerat evropiane nuk mund ta mbronin BE-në nga ky zhvillim global. Me rritjen e migracionit dhe karakterin multikulturor të shoqërisë evropiane, BE pësoi një krizë identiteti. Kjo çoi në forcimin e populistëve të djathtë në BE.
Kriza të mëtejshme e kanë intensifikuar këtë zhvillim dhe kanë pasur një ndikim strukturor.
Njëra prej tyre është kriza ekonomike e vitit 2008, e cila, nga njëra anë, vuri në provë për herë të parë solidaritetin e BE-së dhe, nga ana tjetër, tregoi se politikanët evropianë nuk hezitojnë të fajësojnë të huajt për problemet ekonomik.
Në vendet që u prekën më shumë nga kjo krizë, të tilla si Greqia dhe Italia, pati një rritje të deklaratave ksenofobe brenda politikanëve dhe partive të djathta populiste të fituar popullaritet.
Kjo shkoi në një nivel tjetër me krizën e refugjatëve në 2015. Ksenofobia arriti kulmin e saj edhe në vendet e tjera të Evropës. Kështu, ne mund të vërejmë ngritjen e partive të krahut të djathtë në shtetet e BE-së, ndër të tjera në Gjermani, Francë, Austri dhe Itali. Si rezultat, idetë nacionaliste po dalin më në pah. Brexit është gjithashtu një pasojë e këtij zhvillimi dhe mund të jetë një tregues në cilin drejtim po lëviz BE-ja.
Nga ana tjetër, kjo krizë refugjatësh nxori në dritë edhe mungesën e solidaritetit evropian.
Ngjarjet aktuale , pandemia konfirmojnë gjithashtu këtë zhvillim, ku disa vende të BE-së po luftonin për një betejë për pajisjet mjekësore. Në vend që të punojnë së bashku për të gjetur zgjidhje, vende të tilla si Franca dhe Gjermania kanë ndaluar ose kufizuar eksportin e pajisjeve mjekësore në vendet e tjera të BE-së. Kjo çoi në një rritje të mosbesimit brenda BE-së.
Kriza ekonomike në 2008 dhe kriza e refugjatëve në 2015 gjithashtu theksuan hendekun ekonomik brenda BE. Ndërsa vende të tilla si Gjermania dhe Hollanda po përfitojnë ekonomikisht nga BE dhe po rriten, vendet në Evropën Jugore përballen me probleme ekonomike. Greqia, Spanja dhe Italia dhe ende po luftojnë me pasojat e krizës ekonomike të vitit 2008. Franca po përballet gjithashtu me probleme serioze ekonomike. Papunësia në këto vende është më e larta dhe, në disa raste, shumë më e lartë se mesatarja e BE-së.
Si në BE ashtu edhe brenda vetë vendeve të BE, ne shohim se ekziston një krizë në shpërndarjen e të ardhurave. Vendet në Veri përfitojnë ekonomikisht nga BE. Nga ana tjetër, shtetet e jugut marrin një pjesë të vogël të pasurisë së BE-së.
Politika e sigurisë e BE-së përbën një tjetër krizë.
Që nga 11 shtatori dhe përfshirja e disa shteteve të BE-së në luftëra në Lindjen e Mesme, BE e ka parë veten të kërcënuar nga sulmet terroriste. Prandaj është në kërkim të një politike të përbashkët sigurie. Në mënyrë që të parandalohej një fluks i dytë refugjatësh, mbrojtja e kufirit u ri-koordinua. Në fillim të vitit 2020, më në fund u bë e qartë se si funksionon Garda Kufitare Evropiane. Në Greqi, forcat e sigurisë përdorën forcë për tu “mbrojtur kundër refugjatëve” dhe u kritikua nga shumë vende. Ndërkohë Ursula von der Leyen, nga ana tjetër, vlerësoi veprimin e Shtetit Anëtar të BE dhe e përshkroi Greqinë si një “Mburojë të BE”.
Dhe në fund, BE po përballet gjithashtu me një krizë lidershipi.
Mund të vërehet se shtetet e ndryshme anëtare të BE-së janë në rivalitet të vazhdueshëm me njëri-tjetrin. Edhe nëse ato janë pjesë e të njëjtit Bashkim, shtetet ndjekin interesat kombëtare në politikën ndërkombëtare. Kjo mund të shihet në Libi, ku Franca dhe Italia kanë politika të ndryshme dhe Gjermania po përpiqet të ruajë neutralitetin e saj dhe të veprojë si një ndërmjetës.
Mungesa e fuqisë së BE-së u pa gjithashtu në luftën Siriane
Si përfundim, mund të pretendohet se krizat e shumta që u përmendën më lart i shtyjnë shtetet e BE-së larg vlerave të tyre dhe gjithashtu larg nga njëri-tjetri dhe kjo krijon rrezikun e një copëzimi të BE-së në dekadën e ardhshme.
Kjo gjithashtu parandalon BE-në që të mos jetë në gjendje të veprojë si një entitet dhe kështu të bëhet një lojtar i rëndësishëm global.
BE-ja është ende një gjigant ekonomik dhe politik pa ndonjë peshë në “fushëbetejë”.
Përkthyer dhe përshtatur nga International Affairs/ Konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
“Ballkanizimi” i Evropës
4 sfidat e mëdha të Europës
