Në fillim të këtij viti, ligjvënësit dhe votuesit rusë miratuan ndryshimet në kushtetutën e vendit që do të lejonin Presidentin Vladimir Putin të rivendoste kufijtë e mandatit të zyrës së tij dhe të zgjaste sundimin e tij deri në vitin 2036.
Edhe nëse ai vendos të mos e ushtrojë këtë opsion, një ligj i propozuar do ta mbrojë atë nga ndjekja penale. Ndryshime të tjera kushtetuese vendosin përparësinë e ligjit rus mbi të drejtën ndërkombëtare, përcaktojnë martesën si bashkimin midis një burri dhe një gruaje dhe mbrojnë ligjërimin zyrtar historik nga falsifikimet.
Çfarë na tregojnë këto ndryshime për gjendjen e shtetësisë ruse?
Vendet ndryshojnë kushtetutat e tyre kur pësojnë transformime të rëndësishme shoqërore dhe politike. Për shembull, Evropa e pasluftës dëshmoi një valë të ligjeve të reja themelore, të tilla si kushtetuta Franceze e 1946 dhe Grundgesetz e Gjermanisë Perëndimore 1949. Përmbysjet politike të mëvonshme, të tilla si kriza algjeriane, çuan në një kushtetutë të re franceze dhe krijimin e Republikës së Pestë në 1958, dhe në vitet 1970, Greqia, Portugalia dhe Spanja prezantuan kushtetuta të reja pasi u çliruan nga diktaturat ushtarake.
Kushtetuta e Bashkimit Sovjetik më 1936 konsolidoi vendosjen e totalitarizmit Stalinist dhe i shërbeu të njëjtit qëllim si arkitektura Staliniste, të ishte një fasadë. Siç shkroi Boris Pasternak në Doctor Zhivago, ajo ishte një kushtetutë e pakrijuar për përdorim. Por, si në rastet e mësipërme, ai pasqyroi dhe kodifikoi ndryshimet e fundit politike dhe shoqërore.
Ishte e njëjta histori me “Kushtetutën Brezhnev” të vitit 1977 (versioni i parë i së cilës ishte hartuar në 1973), megjithëse Nikita Hrushovi kishte dashur të regjistronte rezultatet e sundimit të tij në një kushtetutë në fillim të viteve 1960.
Në mënyrë të ngjashme, Kushtetuta e Jelcinit 1993 regjistroi ndryshimet që buronin nga Kriza e Tetorit. Kjo kushtetutë ishte një reflektim i “korrelacionit real të forcave në luftën e klasave”, me liberalët që mbështesnin Jelcin dhe përdorimin e tij të forcës së armatosur për të shpërndarë Sovjetikën e Lartë të Federatës Ruse. Por fakti që kushtetuta e vitit 1993 krijoi një republikë presidenciale nuk nënkuptonte që sistemi politik i Rusisë do të anonte në mënyrë të pashmangshme nga një drejtim autoritar.
Disa këmbëngulin që institucionet politike të huazuara nga Perëndimi nuk funksionojnë në Rusi.
Por pas vitit 1993, Rusia kishte një parlament të vërtetë që presidenti dhe qeveria duhej të merrnin në konsideratë, si dhe zgjedhjet reale. Për më tepër, populli rus ishte absolutisht i gatshëm për demokraci dhe e shfrytëzoi atë, përfshirë ushtrimin e të drejtave dhe lirive të tyre të sapo gjetura njerëzore dhe civile sipas Kapitullit 2 të kushtetutës.
Por Putini më pas e ndryshoi Kushtetutën e Jelcinit. Ai u ndihmua nga Gjykata Kushtetuese e politizuar.
Dhimbjet e lindjes së demokracisë ruse dhe presidencializmi i Kushtetutës së Jelcinit nuk shpjegojnë pse regjimi i Putin evoluoi ashtu siç bëri dhe injoroi dispozitat kryesore kushtetuese, duke përfshirë nenin 31 për të drejtën e mbledhjes (një nga të drejtat kushtetuese që shkelet më shpesh sot).
Me ndryshimet e tij të fundit kushtetuese, Putini ka memorizuar ndryshimet politike dhe ekonomike që kanë ndodhur gjatë qeverisjes së tij 20-vjeçare, dhe sqaron perspektivat e tij në të ardhmen.
Si rezultat, brenda kornizës zyrtare të një kushtetute, Rusia tani ka dy ligje themelore. Yeltsin mbetet si fasadë, ndërsa dispozitat thelbësore të Putinit zbatohen në praktikë.
Kushtetutarizmi demokratik është një kusht i domosdoshëm për pasurinë ekonomike dhe të mirën e përbashkët.
Mungesa e tij në Rusi sot do të thotë se nuk ka demokraci dhe, për shumicën e rusëve, “jo shumë peshk”.
Andrei Kolesnikov është Kryetar i Programit të Politikave të Brendshme Ruse dhe Institucioneve Politike në Qendrën Carnegie Moscow.
Përkthyer dhe përshtatur nga Project Syndicate/ konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
Putin do pushtet të përhershëm, apo ka të tjera plane?
“Vdekja është mënyra e vetme për të hequr qafe një tiran”
