Udhëheqësit e Kinës po përpiqen të ndryshojnë mënyrën sesi funksionojnë fuqitë e mëdha në Lindjen e Mesme.
Ata gjatë viteve të fundit kanë nënshkruar marrëveshje tregtare dhe marrëveshje bashkëpunimi me fuqitë rajonale që janë, në shumicën e kohës, rivalë ose armiq të njëri-tjetrit.
Kina flet për lidhjet e saj të ngrohta me Izraelin dhe Palestinën dhe i ka ftuar të dy të dërgojnë të deleguar në Pekin për bisedime paqësore. Në Lindjen e Mesme, një rajon ku besimi është i vështirë për t’u fituar, Kina vlerësohet si një furnizues i besueshëm i vaksinave covid-19 dhe teknologjisë së mbikëqyrjes për arabët dhe jo-arabët ashtu. Importuesi më i madh në botë i naftës, Kina është një partner tregtar i pazëvendësueshëm si për Iranin, udhëheqësi i mundshëm i botës Shia, ashtu edhe për Arabinë Saudite.
Më shumë se një herë, anijet luftarake kineze kanë kryer stërvitje të ndara me flotën iraniane dhe saudite, me disa javë diferencë.
Udhëheqësit kinezë duken të sigurt se qasja e veçantë e vendit të tyre ndaj gjeopolitikës – një mënyrë që thekson interesat mbi vlerat dhe supozon se shumica e të huajve mund të blihen me një çmim – do t’i ndihmojë ata të shmangin moçalet në të cilat kanë hyrë kaq shpesh të huajt e tjerë në Lindjen e Mesme, nga Amerika te fuqitë koloniale të Evropës së vjetër.
Ministri i jashtëm i Kinës, Wang Yi, kur vizitoi gjashtë vende të Lindjes së Mesme në fund të Marsit, shprehu keqardhje “për pasojat e këqija të shkaktuara në rajon nga ndërhyrjet e jashtme”.
Në Iran Wang nënshkroi një marrëveshje bashkëpunimi 25-vjeçare.
Detajet e saj mbeten të mjegullta, por marrëveshja mendohet të përfshijë shkëmbimin e naftës së lirë iraniane për ndihmë në ndërtimin e rrjeteve telekomunikuese, spitaleve, hekurudhave nëntokësore dhe, siç thuhet, porteve në disa nga rrugët ujore më strategjike të botës.
Duke ju drejtuar Ligës Arabe në 2016, Presidenti Xi Jinping tha se Kina nuk kërkonte sfera të ndikimit ose përfaqësues gjeopolitikë në rajon.
Në vend të kësaj, ai përshkroi një vizion të progresit të ndërtuar rreth rritjes ekonomike, duke deklaruar se: “Trazirat në Lindjen e Mesme burojnë nga mungesa e zhvillimit”. Edhe problemet më të vështira, të tilla si urrejtja e Iranit për Amerikën dhe Izraelin, paraqiten si enigma që prosperiteti mund të zgjidhë.
Veçanërisht, Kina këmbëngul se investimet e saj të premtuara në Iran do të ndihmojnë sesa të pengojnë përpjekjet për të nxitur regjimin iranian përsëri në përputhje me marrëveshjen bërthamore (e njohur si jcpoa) që u ndërmjetësua nga administrata e Obamës dhe fuqitë e tjera në 2015.
Yin Gang është një studiues veteran i Lindjes së Mesme në Akademinë Kineze të Shkencave Sociale.
Ai përcakton pse administrata e Presidentit Joe Biden duhet të besojë se Kina kundërshton ambiciet bërthamore të Iranit, edhe pse kërkon të zgjerojë tregtinë kino-iraniane.
Kina ka arsye egoiste për frikën e një bombe iraniane, duke filluar me rreziqet e një gare rajonale të armëve, thotë Yin.
Megjithëse kjo nuk mund të kërcënojë drejtpërdrejt Kinën, “Nëse një luftë bërthamore shpërthen në rajon, si do të bënte Kina biznes me të?”
Logjika e Kinës është që Irani do të ketë më shumë arsye për t’u sjellë keq nëse Amerika heq sanksionet dhe lejon kineze, evropiane dhe kompani të tjera të rinisin tregtinë e ligjshme me partnerët iranianë. Kjo është arsyeja pse Kina i bën thirrje Amerikës ta bëjë këtë, dhe Iranit të rifillojë pajtueshmërinë me bordurat bërthamore të jcpoa.
Diplomatët e huaj në Pekin vërejnë se Kina ndjek, në fakt, qëllime politike në Lindjen e Mesme, të tilla si duke bërë presion mbi Iranin dhe kombet Arabe për të miratuar shtypjen e pakicës Ujgur në Xinjiang, një rajon i Kinës perëndimore.
Ujgurët janë një popull turk, dhe arabët dhe iranianët nuk u besojnë turqve, thotë ai, kështu që “Xinjiang nuk është një çështje politike për ta”.
Akoma, pranon ai, shumë studiues kinezë shqetësohen për aktin e balancimit që vendi i tyre po përpiqet të tërheqë.
Lindja e Mesme është një vend i mundësive, por gjithashtu “një kurth, një moçal”, thotë ai.
Disa ekspertë kinezë flasin për Amerikën që lë një vakum në Lindjen e Mesme.
Danny Russel, ndihmës sekretari i shtetit i Amerikës për Azinë Lindore dhe Çështjet e Paqësorit në 2013-17, pajtohet që Kina ndjen një kërkesë për një prani kineze në Lindjen e Mesme.
Partnerët tregtarë më fitimprurës të Kinës janë vendet arabe të Gjirit që nuk mund të injorojnë Amerikën, ofruesin e tyre tradicional të sigurisë. Amerika ende mund t’u kërkojë aleatëve të vjetër të marrin anën, për shembull nëse Kina dëshiron të ndërtojë porte në Lindjen e Mesme me përdorime të dyfishta tregtare dhe ushtarake, ose të bashkëpunojë atje mbi teknologji të ndjeshme.
Komercializmi amoral e ka ndihmuar Kinën të shmangë shumë gracka në rajon.
Përkthyer dhe përshtatur nga The Economist/ konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
Evropa flet shumë gjuhë, por jo atë të pushtetit!
Konflikti SHBA-Iran, një ‘dhuratë’ për Kinën!
Lindja e Mesme ka zgjedhur Kinën, jo SHBA-në
