Vetëm Otto Von Bismarck dhe Helmut Kohl shërbyen më shumë sesa Angela Merkel.
Bismarck krijoi një perandori dhe shpiku përgjatë rrugës sistemet e para të pensioneve publike dhe të kujdesit shëndetësor në Evropë.
Kohl mbikëqyri ribashkimin e Gjermanisë Lindore dhe Perëndimore dhe ra dakord për zëvendësimin e markës Deutschmark me euron.
Arritjet e zonjës Merkel janë më modeste. Në 16 vitet e saj në kancelari ajo ka kaluar një sërë krizash, nga ato ekonomike në pandemi.
Aftësitë e saj si falsifikuese e konsensusit i kanë shërbyer mirë vendit të saj dhe Evropës.
Por qeveria e saj ka neglizhuar shumë, në nivel kombëtar dhe ndërkombëtar.
Gjermania ka dalë me të, tani për tani; vendi është i begatë dhe i qëndrueshëm.
Ende po krijohen telashe.
Lista e çështjeve të neglizhuara është e gjatë (shiko raportin tonë Special).
Sektori publik ka dështuar të investojë në mënyrë adekuate ose me mençuri, duke mbetur prapa kolegëve të tij në ndërtimin e infrastrukturës, veçanërisht në atë dixhital.
Kjo pengon jo vetëm firmat e reja të teknologjisë, por edhe çdo kompani tjetër. Gjithashtu e bën qeverinë më pak efektive, një problem i përkeqësuar nga dështimi për të punësuar staf të mjaftueshëm.
Në vitin 2009, nën vëzhgimin e zonjës Merkel, Gjermania e pengoi veten me një ndryshim kushtetues që e bën të paligjshëm të kesh një deficit më shumë se një minutë.
Me normat e interesit aq të ulëta, qeveritë e arsyeshme duhet të kishin marrë hua për investime, duke mos u zbehur në pikën e parë të bojës së kuqe.
Problemi më i rëndë vendas i Gjermanisë është dështimi për të reformuar sistemin e saj të pensioneve.
Gjermanët po plaken shpejt dhe fëmijët që do të lindin fëmijë do të vendosin një barrë edhe më të rëndë mbi buxhetin në fund të kësaj dekade, ndërsa dalin në pension.
Sa i përket ndryshimit të klimës, Gjermania ka qenë gjithashtu e ngadaltë dhe ende lëshon më shumë karbon se çdo vend tjetër i madh i BE -së, i ndihmuar nga mbyllja e industrisë bërthamore të Gjermanisë nga Merkel pas katastrofës në Fukushima në Japoni në 2011.
Në Evropë, ku ndikimi gjerman ka më shumë rëndësi, ngurrimi i zonjës Merkel për ta përdorur atë ka qenë veçanërisht zhgënjyes.
BE -ja nuk është përballur mjaftueshëm me dobësinë e anëtarëve të saj jugorë në borxh.
Në politikën e jashtme të be, Gjermania mund dhe duhet të kishte bërë më shumë për të detyruar një përshtatje më të shpejtë në një botë të re më pak komode.
Kina është një rival gjithnjë e më sfidues ekonomik dhe strategjik, Rusia një kërcënim i paparashikueshëm dhe Amerika një aleat i shpërqendruar dhe i pasigurt. Megjithatë Gjermania ka hequr dorë.
Pavarësisht rritjeve të fundit, shpenzon shumë pak për mbrojtjen.
Ajo shkon deri në Pekin me shpresën e kushteve më të mira tregtare.
Po i jep Vladimir Putinit, presidentit të Rusisë, një ngatërresë mbi furnizimet evropiane të energjisë duke mbështetur tubacionin e ri të gazit Nord Stream 2, i cili, siç ndodh, zbret në zonën zgjedhore të Merkel.
I ka rënë të tjerëve, kryesisht presidentit të Francës, Emmanuel Macron, që të bëjnë rastin që Evropa të bëjë më shumë.
Cili kandidat gjerman, megjithatë, mund të bëjë më mirë se Merkel?
Sondazhet sugjerojnë se Gjermania është vendosur për një parlament të ri të çrregullt, pa asnjë parti të vetme, apo edhe dy, të aftë për të formuar një qeveri.
Kjo është një tjetër simptomë e vetëkënaqësisë Merkeliane.
Gjermanët e rehatshëm dhe të kujdesshëm duken të painteresuar në debatet serioze për të ardhmen.
Menaxhimi i krizës është bërë zëvendësues i iniciativës.
Kandidatët nuk kanë asnjë nxitje për të nxjerrë në pah problemet e ardhshme të vendit të tyre.
Rezultati ka qenë një nga fushatat më pak thelbësore për dekada të tëra: të gjitha për garën me kuaj dhe jo për çështjet.
Nga rezultatet e mundshme, dy duken më të mundshme.
Njëra është një koalicion i kryesuar nga partia e Merkel, Demokristianët dhe partia e tyre motër bavareze (cdu/csu), e udhëhequr nga Armin Laschet.
Tjetri është një koalicion i udhëhequr nga Olaf Scholz, i Social Demokratëve (spd), i cili është ministër i financave i Gjermanisë.
Në secilin rast, koalicionit do t’i bashkoheshin të Gjelbrit dhe Demokratët e Lirë pro-biznesit.
Scholz ka qenë një ministër efektiv i financave. Populli gjerman i beson atij. Ai është vendosur më mirë se sa do të ishte një kancelar CDU për të punuar me të Gjelbrit në ndryshimin e klimës.
Bota duhet të presë që bisedimet e koalicionit të zgjasin me muaj, duke e shqetësuar politikën evropiane derisa ato të zvarriten.
Dhe në fund të gjithçkaje, Gjermania mund të përfundojë me një qeveri që nuk arrin të bëjë shumë. Kjo është rrëmuja që zonja Merkel ka lënë pas.
Përkthyer dhe përshtatur nga The Economist/ konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
‘Tragjedia’ e Angela Merkel
“Lufta” për karrigen e Merkelit
“Makthi” i Merkelit: A do t’ia dalë në këtë sfidë të fundit?
