Fondi i rimëkëmbjes COVID-19 500 miliardë dollarë (547 miliardë dollarë) i propozuar nga Kancelarja Gjermane Angela Merkel dhe Presidenti Francez Emmanuel Macron është përshëndetur si një pikë kthese për Bashkimin Evropian, dhe për një arsye të mirë.
Përtej implikimeve konkrete të tij ekonomike, propozimi riafirmon një angazhim për solidaritet nga dy ekonomitë më të mëdha të BE-së, duke vendosur kështu fazën e përparimit të vërtetë drejt bashkimit fiskal.
Mbetet shumë për të negociuar. Kundërshtimi nga i ashtuquajturi Frugal Four, Austria, Hollanda, Finlanda dhe Suedia, padyshim që do të kërkojë një kompromis.
Por, është e rëndësishme të merren parasysh implikimet e mundshme afatgjata për BE-në nëse zbatohet ndonjë version i propozimit franko-gjerman.
Në veçanti, si ndikon ky plan për kapacitetin fiskal evropian, dhe koordinimin e politikës monetare dhe fiskale në eurozonë? A është ky një hap vendimtar në atë drejtim, një moment po aq i rëndësishëm sa deklarata në vitin 2012 nga Presidenti i atëhershëm i Bankës Qendrore Evropiane Mario Draghi që BQE do të bënte “gjithçka që duhet” për të kursyer euron?
Apo është një përgjigje pragmatike ndaj krizës së sotme, e cila përcakton kufijtë e ndarjes së rrezikut, në kushtet aktuale?
Propozimi përshkon disa linja të kuqe historike. Në parim, më në fund do të arrijë objektivin e shumëpritur të “solidaritetit”.
Për më tepër, megjithëse nuk është një objektiv i theksuar, zbatimi i propozimit përfundimisht do të rezultojë në krijimin e kapacitetit fiskal të BE-së për qëllime të stabilizimit. Disbursimi i parave për projekte që përputhen me përparësitë e BE-së, të tilla si qëndrueshmëria dhe dixhitalizimi, do të afirmonte parimin e një qëllimi të përbashkët të BE-së, duke galvanizuar potencialisht një mbështetje popullore për më shumë integrim.
Një intervistë e fundit me Ministrin gjerman të Financave, Olaf Scholz sugjeron edhe një axhendë më të gjerë për të ardhmen, përfshirë krijimin e aftësive të taksimit të BE-së dhe njëfarë shkalle të harmonizimit fiskal.
Kjo nuk është akoma një federatë fiskale, por është një sinjal i qartë se ne po ecim në atë drejtim.
Eshtë e rëndësishme që kjo nuk është vetëm një axhendë e mbështetur nga teknokratët në institucionet e BE-së, por e miratuar nga fuqitë politike të Francës dhe Gjermanisë.
Pra, a sugjeron nisma franko-gjermane një rrugë drejt kapacitetit të përbashkët fiskal? Jo domosdoshmërisht.
Fondi është menduar për BE-në, jo për eurozonën, dhe për këtë arsye nuk është krijuar për të adresuar sfidat që lindin nga krijimi i një banke të përbashkët qendrore pa një autoritet fiskal përkatës.
Për të adresuar këto probleme, eurozona ka nevojë për një mjet buxhetor për të shërbyer si një mekanizëm sigurimi në kriza të rënda (stabilizatorë automatikë fiskal) dhe për të mbështetur koordinimin e politikës monetare dhe fiskale që kërkon menaxhimi efektiv i kërkesës, veçanërisht kur normat e interesit janë gati-zero ose negative.
Fondi i rekomanduar për rikuperimin COVID-19 mund të përmbushë atë qëllim.
Do të kërkojë një shkallë të lartë të ndarjes së rrezikut dhe dorëzimit të një sovraniteti kombëtar. Kështu që ka të ngjarë të kërkojë ndryshime të traktatit. Vendimi për të mos trajtuar këtë problem në propozimin franko-gjerman ishte një pragmatik.
Megjithatë, fondi i propozuar i rimëkëmbjes mund të kërkojë shumë kohë për veprim për të adresuar këto sfida afatgjata. Pavarësisht se nuk është projektuar për ta bërë këtë, ai mund të krijojë kapacitete të mjaftueshme fiskale të BE për të lehtësuar presionin mbi BQE.
Por, nëse rënia e vazhdueshme vazhdon, raportet e borxhit ndaj PBB-së do të rriten në mënyrë të pashmangshme, duke nënvizuar, përsëri, nevoja për reformë në eurozonë.
Një tjetër krizë ka nënkuptuar një hap tjetër përpara për projektin federalist evropian. Por ky nuk është “momenti i Hamiltonit” që disa kanë pretenduar.
Herët a vonë, rishikimet e traktatit të BE-së do të jenë të nevojshme për të ndërtuar një kornizë për koordinim efektiv të politikës monetare dhe fiskale, duke ruajtur pavarësinë e BQE-së.
Vendimi i fundit i Gjykatës Kushtetuese Federale gjermane se qeveria dhe legjislatura e vendit kishin shkelur kushtetutën duke mos mbikëqyrur siç duhet ECB është një kujtesë se përparimi do të jetë i vështirë për t’u arritur pa rishikuar themelet ligjore dhe institucionale të BE-së.
Dhe kushtet politike për atë hap ende nuk ekzistojnë.
Lucrezia Reichlin, një ish-drejtoreshë e kërkimit në Bankën Qendrore Evropiane, është Profesoreshë e Ekonomisë në Shkollën e Biznesit në Londër.
Përkthyer dhe përshtatur nga Project Syndicate/ Konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
A mund ta bashkojë koronavirusi BE-në e përçarë?
Evropa nuk ka mësuar asgjë nga kriza e vitit 2008?
