Pandemia e COVID-19 është pa dyshim kriza e parë me të vërtetë globale e shekullit të njëzet e një.
E vetmja paralele historike moderne me krizën ekonomike të shkaktuar nga një patogjen mikroskopik janë luftërat botërore të shekullit të kaluar.
Fillimi i Luftës së Parë Botërore, në gusht 1914, jo vetëm që përfundoi një periudhë të gjatë paqeje, por gjithashtu pezulloi një epokë të mëparshme të integrimit ekonomik dhe globalizimit. Ndërsa qeveritë në të gjithë botën ndiqnin axhendat e reja proteksioniste, rritja ekonomike ndaloi. Një brez më vonë, pasoi një tjetër luftë botërore, pas së cilës menjëherë filloi Lufta e Ftohtë.
Bota, dhe politika globale, dukeshin shumë ndryshe në fund të kësaj periudhe të konfliktit të vazhdueshëm dhe politikës së pushtetit, nga 1914 deri në 1989, sesa në fillim.
Para Luftës së Parë Botërore, Perandoria Britanike ishte fuqia dominuese ekonomike dhe ushtarake. Pas Luftës së Dytë Botërore, ajo u zëvendësua nga Shtetet e Bashkuara, pozita hegjemoniste e së cilës u forcua më tej pas rënies së Bashkimit Sovjetik.
Prandaj, pyetja është se si do të ndryshojë fuqia globale si rezultat i krizës COVID-19.
Nëse ndikimi i pandemisë do të jetë i krahasueshëm me atë të luftës botërore mbetet për tu parë. Është e qartë, një krizë globale ekonomike në këtë shkallë do të sjellë tronditje serioze gjeopolitike. Amerika, superfuqia e tanishme, mund të vazhdojë të ngjitet në pozicionin e saj në krye të rendit global.
Por shumica e shenjave tregojnë që Kina, superfuqia në zhvillim, do të dominojë, duke përuruar një shekull të Azisë Lindore.
Rivaliteti Sino-Amerikan ishte duke u formuar si konflikti hegjemonik që përcaktoi shekullin njëzet e një kohë përpara krizës COVID-19. Sidoqoftë, pandemia, së bashku me politikën e zgjedhjeve në SHBA, duket se po forcon dhe po përshpejton konfrontimin. Për presidentin amerikan Donald Trump, gjithçka varet nga zgjedhjet e nëntorit. Pasi ka keqmenaxhuar pandeminë dhe ka kryesuar një krizë të pashembullt ekonomike të vendit, ai ka nevojë për një ‘shpëtim’, dhe Kina është zgjidhja e vetme.
Në fund të fundit, nga shumica e politikave të Trump, qasja e tij ndaj Kinës është një përjashtim i madh.
Shumë shënjestra të SHBA janë të vështira për t’u injorar. Republika e Popullit është me të vërtetë një shtet autoritar, madje edhe totalitar, nën kontrollin ekskluziv të një partie leniniste. Ajo është angazhuar në spiunazh ekonomik dhe teknologjik kundër SHBA në një shkallë të madhe, u drejtua praktikave të padrejta tregtare dhe pohoi me forcë pretendime territoriale përballë Indisë, Tajvanit dhe Detit të Kinës së Jugut.
Pavarësisht kësaj, administrata Trump përpjekjet e vazhdueshme për të hedhur poshtë rolin udhëheqës global të Amerikës shtron një pyetje thelbësore në lidhje me qasjen e saj: çfarë kërkon SHBA nën Trump? Të udhëheqë pa marrë përgjegjësi?
Kjo nuk ka gjasa të funksionojë.
Kina po ofrohet si një burim alternative e udhëheqjes globale dhe investimeve, duke ndjekur me durim një strategji afatgjatë për të shfrytëzuar vakumin gjeopolitik të krijuar nga Amerika.
Pandemia është duke forcuar përshtypjen e përgjithshme se SH.B.A. është një superfuqi dekadente, e cila së shpejti do të kërkohet nga një Kinë e shkathët strategjikisht dhe ekonomikisht.
Historia e vjetër e rritjes dhe rënies së fuqive të mëdha tani po shkruhet nga një virus. Mund të shpresojmë vetëm që ky kapitull të mbyllet në mënyrë paqësore.
Përkundër sfondit të konfrontimit Sino-Amerikan, Evropa e gjen veten midis dy forcave gjeopolitike kundërshtare.
Alternativa për Perëndimin është kontrolli afatgjatë në bazë të rivalitetit strategjik. Evropa do të bënte mirë që të zgjidhte këtë mundësi.
Në një rend botëror të udhëhequr nga kinezët, Evropa do të ishte humbësja. Si një shtet totalitar me një parti, Kina nuk mund të jetë kurrë një partner i vërtetë i Evropës në terma normativë.
Edhe pas tre viteve të Trump, marrëdhënia e Evropës me SHBA mbetet shumë më e afërt sesa marrëdhënia që mund të ketë ndonjëherë me Kinën.
Por Kina tashmë është shumë e madhe, shumë e suksesshme dhe shumë e rëndësishme për tu injoruar. Faktet bëjnë thirrje për bashkëpunim. Çelësi është të bëhet dallimi midis angazhimit strategjik me Kinën dhe nënshtrimit ndaj tij.
Dhe bërja e e këtij dallimi thelbësor do të kërkojë që Evropa të shmangë varësinë ekonomike ose teknologjike nga rivalja e Perëndimit.
Joschka Fischer ishte Ministër i Jashtëm gjerman dhe Zëvendëskancelar nga 1998-2005. Fischer hyri në politikë pasi mori pjesë në protestat e viteve 1960 dhe 1970, dhe luajti një rol kryesor në themelimin e Partisë së Gjelbër të Gjermanisë, të cilën ai e drejtoi për gati dy dekada.
Përkthyer dhe përshtatur nga Project Syndicate/ Konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
“Koronavirus do të ndihmojë ekonominë e SHBA”
“Me apo pa koronavirus, Kina do tejkalojë SHBA”
“Koronavirus më keq se lufta tregtare”
