Gjatë gjithë kohës së gjatë si kancelae në Gjermani, Angela Merkel ka treguar vazhdimisht se ajo është e mirë për surprizat. Tani, ajo është tejkaluar vetë.
Në vitin 2010, Merkel këmbënguli që Fondi Monetar Ndërkombëtar të përfshihet në përpjekjet për të shpëtuar Greqinë. Pas 2011, ajo mbylli termocentralet e Gjermanisë, pas katastrofës Fukushima në Japoni. Pastaj, në 2015, ajo hapi kufijtë e Gjermanisë për më shumë se një milion refugjatë sirianë. Dhe tani, ajo ka rënë dakord për një propozim për një fond të rimëkëmbjes prej 500 miliardë eurosh (556 miliardë dollarë) për të ndihmuar ekonomitë kombëtare të prekura nga Bashkimi Evropian përmes krizës COVID-19.
Çdo njëri prej këtyre vendimeve të politikës ka provokuar zemërim në Gjermani, si dhe pengesa nga evropianë të tjerë që nuk kanë dëshirë t’i lejojnë Gjermanisë një rol udhëheqës të madh.
Por çdo herë, Merkel ka këmbëngulur që nuk kishte asnjë alternative. Ende, kjo surprizë e fundit është deri tani më e guximshmja.
“Shteti-komb më vete nuk ka të ardhme,” deklaroi ajo gjatë një konference për shtyp me Presidentin Francez Emmanuel Macron.
Perspektiva e një fondi të rimëkëmbjes ka bërë që shumë vëzhgues të pyesin nëse BE-ja po i afrohet përfundimisht “momentit të tij Hamiltonian”. Në vitet e para të republikës amerikane, sekretari i parë i thesarit amerikan, Alexander Hamilton, argumentoi se qeveria federale duhet të “lante” borxhet e marra nga shtetet gjatë Luftës së Pavarësisë. Ai fitoi debatin, sepse kjo dukej e domosdoshme për të zgjidhur urgjencën në fjalë.
Por do të ishte gabim të mendosh që çdo krizë mund të largojë pengesat për integrim më të thellë.
Kur shpërtheu kriza e euros një dekadë më parë, federalistët shpresuan se ajo do t’i jepte vrull projektit evropian. Në vend të kësaj, vendet anëtare të veriut dhe ato jugore u ndanë edhe më shumë në lidhje me borxhin.
Në vitet në vijim, të dyja, Rusia dhe Kina kanë joshur shtetet anëtare të BE-së, Mbretëria e Bashkuar është tërhequr zyrtarisht nga blloku, dhe Presidenti amerikan Donald Trump ka hequr dorë nga aleanca transatlantike.
Ashtu si borxhet dhe krizat e refugjatëve, këto zhvillime gjeopolitike kanë shtuar të gjitha ndarjet veri-jug dhe lindje-perëndim të Evropës.
Çështja, pra, është se pse COVID-19 duhet të pritet të bëjë atë që presidenti rus Vladimir Putin, Trump, Brexit dhe konfliktet e mëparshme për borxhin nuk mundën.
Ka dy arsye për të menduar se kriza aktuale është me të vërtetë ndryshe. Si fillim, pandemia është në thelb një krizë e lindur nga globalizimi, që kërkon një reagim global bashkëpunues.
Së dyti, krahasimet e vdekshmërisë dhe niveleve të infeksionit midis vendeve dhe rajoneve, dhe shkalla e tmerrshme e ndikimit ekonomik të pandemisë, kanë vendosur një premium mbi qeverisjen kompetente për pjesën më të madhe të publikut.
Nuk është sekret pse Shtetet e Bashkuara, Mbretëria e Bashkuar dhe Brazili kanë kaq shumë raste dhe të vdekur. Secili ka një qeveri të paaftë, ideologjike dhe të pakordinuar.
Për dallim nga Trump apo Presidenti Brazilian Jair Bolsonaro, Merkel dhe Macron nuk janë të prirur të vendosin politikën e emocionit.
Çështja e “përgjigjeve të nevojshme” është veçanërisht e ashpër në Gjermani, e cila, ashtu si Italia, ishte një krijim i nacionalizmit të shekullit XIX.
Para Otto von Bismarck, ajo që ne tani e quajmë Gjermani përbëhej nga shtete të shumta të vogla. Secili kishte ndjenjën e identitetit lokal, por asnjëra nuk ishte veçanërisht e mirë në përmbushjen e sfidave teknike dhe ekonomike të paraqitura nga një botë e tregjeve në rritje, tregtisë dhe formave të reja të komunikimit dhe transportit.
Kur këto njësi më të vogla u bashkuan, gazetari liberal Ludwig August von Rochau tha se nuk ishte nga “simpatia e shpirtrave”, por “thjesht” “çështje biznesi”.
Me fjalë të tjera, numri i shteteve në Evropën qendrore ra me një faktor dhjetë çdo çdo shekull.
Kjo nuk do të thotë se së shpejti do të ketë vetëm 0.3 shtete në Evropën qendrore, historia nuk ndjek ligjet matematikore.
Sidoqoftë, është e qartë se shtet-kombet e stilit të vjetër po detyrohen të rishqyrtojnë se çfarë vendi kanë në botë.
Në fakt, vendimi i fundit kundër Bankës Qendrore Evropiane nga Gjykata Kushtetuese Federale e Gjermanisë përfaqëson shtytjen përfundimtare drejt një niveli më të ulëta të integrimit në BE.
Për më tepër, kushtetuta e asnjë vendi evropian nuk i kushton vëmendje idesë së Evropës sesa ajo e Gjermanisë. Ligji Themelor i vitit 1949 thotë se populli gjerman është “frymëzuar” nga “vendosmëria për të promovuar paqen botërore si një partner të barabartë në një Evropë të bashkuar”.
Madje, për më tepër, neni 24 i këtij dokumenti parashikon në mënyrë të qartë heqjen e të drejtave sovrane për hir të “një rendi paqësor dhe të përhershëm” në Evropë.
Në shekullin XIX, shtet-kombet, u formuan nga gjaku dhe hekuri. Sot, diçka e re po krijohet nga ilaçi dhe politika ekonomike.
Harold James është Profesor i Historisë dhe Çështjeve Ndërkombëtare në Universitetin Princeton dhe një anëtar në Qendrën për Inovacionin e Qeverisjes Ndërkombëtare. Një specialist i historisë ekonomike gjermane dhe i globalizmit.
Përkthyer dhe përshtatur nga Project Syndicate/ konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
“Kina e ka humbur Europën…”
A po tregohet egoiste Gjermania?
