Qeniet njerëzore që i afrohen 100 vjetëve normalisht mendojnë për vdekjen.
Por partitë politike që festojnë njëqind vjetorin e tyre, siç do ta bëjë Partia Komuniste e Kinës (CPC) më 1 korrik, janë të fiksuar pas pushtetit përgjithmonë.
Një optimizëm i tillë duket i çuditshëm për partitë që sundojnë diktaturat.
Fakti që asnjë parti tjetër e tillë në kohët moderne nuk ka mbijetuar për një shekull duhet t’u japë udhëheqësve të Kinës arsye për shqetësim, jo festë.
Një arsye e qartë për jetëgjatësinë relativisht të shkurtër të partive komuniste ose autoritare është se diktaturat moderne të mbizotëruara nga partitë, ndryshe nga demokracitë, u shfaqën vetëm në shekullin XX. Bashkimi Sovjetik, diktatura e parë e tillë, u themelua në 1922. Kuomintang (KMT) në Kinë, një parti kuazi-Leniniste, fitoi kontrollin në 1927. Nazistët nuk erdhën në pushtet në Gjermani deri në 1933. Gati të gjithë regjimet komuniste të botës u krijuan pas Luftës së Dytë Botërore.
Por ka një shpjegim më themelor sesa rastësia historike.
Mjedisi politik në të cilin veprojnë partitë diktatoriale nënkupton një ekzistencë shumë më Hobbesiane – “e keqe, brutale dhe e shkurtër” – sesa ajo e homologëve të tyre demokratikë.
Një mënyrë e sigurt për të vdekur partitë diktatoriale është të bëjnë një luftë dhe të humbin, një fat që pësuan nazistët dhe Fashistët e Musolinit në Itali. Por shumica dalin nga pushteti në një mënyrë shumë më pak dramatike (ose traumatike).
Regjimet komuniste që përpiqen të qetësojnë popullsinë e tyre përmes reformave të kufizuara demokratike kanë përfunduar të gjitha në kolaps.
Në ish bllokun Sovjetik, masat liberalizuese në vitet 1980 nxitën shpejt revolucione që përfshinë komunistët – dhe vetë Bashkimin Sovjetik – në koshin e plehrave të historisë.
CPC nuk dëshiron të merret me atë histori gjatë festës. Presidenti kinez Xi Jinping dhe kolegët e tij padyshim që dëshirojnë të projektojnë një imazh të besimit dhe optimizmit.
Para se Xi të vinte në pushtet në 2012, disa udhëheqës kinezë shikuan modelin e Singaporit.
Partia e Veprimit të Popullit (PAP), e cila ka qeverisur qytetin-shtet pa ndërprerje që nga viti 1959, duket se i ka të gjitha: një monopol gati i plotë i pushtetit, qeverisje kompetente, performancë superiore ekonomike dhe mbështetje e besueshme popullore. Por sa më shumë që dukej CPC – dhe dërgoi dhjetëra mijëra zyrtarë në Singapor për ta studiuar atë – aq më pak dëshironte të bëhej një version gjigant i PAP.
Komunistët e Kinës sigurisht që donin të kishin pushtetin e PAP, por ata nuk donin të përvetësonin të njëjtat metoda dhe institucione që ndihmojnë në ruajtjen e epërsisë së PAP.
Nga të gjithë përbërësit institucionalë që e kanë bërë të veçantë dominimin e PAP, CPC më së paku i pëlqen partitë e legalizuara të opozitës në Singapor, zgjedhjet relativisht të pastra dhe sundimi i ligjit.
Udhëheqësit kinezë e kuptojnë se këto institucione, jetike për suksesin e PAP, do të dobësonin fatalisht monopolin politik të CPC nëse futen në Kinë.
Kjo është ndoshta arsyeja pse modeli i Singaporit ka humbur shkëlqimin e tij në epokën Xi, ndërsa modeli i Koresë së Veriut është bërë më tërheqës.
Vërtetë, Kina nuk është bërë ende një Kore e Veriut gjigande, por një numër trendesh gjatë tetë viteve të fundit e kanë zhvendosur vendin në atë drejtim.
Politikisht, rregulli i frikës është kthyer, jo vetëm për njerëzit e zakonshëm, por edhe për elitat e CPC, për shoqërinë civile, përfshirë OJQ-të. Autoritetet madje kanë frenuar sipërmarrësit privatë privatë të Kinës me goditje rregullatore, ndjekje penale dhe konfiskim të pasurisë.
Dhe Xi ka ushqyer me ngulm një kult personaliteti.
Kur udhëheqësit e Kinës dolën në njëqindvjetorin e CPC, ata duhet të pyesin nëse partia është në rrugën e duhur. Nëse nuk është kështu, festa e ardhshme e CPC mund të jetë e fundit.
Minxin Pei është profesor i qeverisë në kolegjin Claremont McKenna dhe anëtar në Fondin Gjerman Marshall të Shteteve të Bashkuara.
Përkthyer dhe përshtatur nga Project Syndicate/ konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
“SHBA dhe Kina, drejt një ‘lufte të ftohtë”
“Kina e Xi Jinping mund t’ia arrijë ku Bashkimi Sovjetik ka dështuar”
“Të bëhemi bashkë kundër Kinës!”
