Gërryerje, autokraci, qeveri mbizotëruese – këto ishin rreziqet që shumë shpresonin se Evropa Lindore po ikte kur demokracitë e saj të reja u bashkuan me Bashkimin Evropian në fillim të viteve 2000.
Në vend të kësaj, pjesa tjetër e Evropës tani shqetësohet, anëtarët lindorë thjesht i kanë kontrabanduar këto vese në be.
Një nga shkelësit më të mëdhenj është Polonia.
Fillimisht qeveria në Varshavë grumbulloi gjykatën e saj kushtetuese me gjyqtarë të përulur dhe më pas i detyroi ata të vendosin se kushtetuta polake mund të anashkalojë traktatet evropiane – një sulm ndaj parimit bazë të anëtarësimit në BE.
Viktor Orban, kryeministri i Hungarisë, ka ngacmuar kundërshtarët politikë, mediat kritike dhe hungarezët homoseksualë, ndër të tjera.
Qytetarët më të motivuar votojnë me këmbë dhe kërkojnë një të ardhme më të mirë në Perëndim, duke zbrazur vendet që lënë pas.
Kjo mund të bëhet një dinamikë vetë-përforcuese, duke i dhënë një shtysë partive si Ligji dhe Drejtësia, partia qeverisëse e Polonisë, Fidesz e Orban ose gerb, grupi bullgar i kryesuar nga Bojko Borisov, një ish-kryeministër që figuron në skandale të ndryshme.
Tetori ka parë një ndryshim të ritmit.
Më 9 Andrej Babis, udhëheqësi plutokratik i Republikës Çeke, doli keq në votime.
Ai tani duket se do të shkarkohet si kryeministër nga një koalicion rival (edhe pse ai mund të hyjë si president i përkohshëm, pasi presidenti aktual është i sëmurë).
Një nga faktorët që duket se e ka çuar në humbjen e tij ishte paraqitja e tij në “Pandora Paper”, një tufë dokumentesh që zbulojnë përdorimin e kompanive guackë nga figurat publike, parajsat fiskale dhe truket e tjera të pasanikëve të lirë.
Babis, ashtu si Borisov, mohon çdo keqbërje.
Në të njëjtën ditë, në një skandal korrupsioni pa lidhje, kancelari i Austrisë, Sebastian Kurz, dha dorëheqjen pasi partnerët e tij të koalicionit kërcënuan se do të rrëzonin qeverinë nëse nuk e bënte këtë.
Edhe Orban është nën presion.
Gjashtë partitë kryesore opozitare të Hungarisë, përgjithësisht po aq në fytin e njëra-tjetrës, aq edhe në fytin e tij, më në fund ia dolën të bënin atë që kishin dështuar më parë: të formonin një front të bashkuar.
Në një proces që padyshim ishte pak i përçarë, ata ranë dakord të mos konkurronin me njëri-tjetrin në zgjedhjet parlamentare dhe zgjodhën një kandidat të përbashkët për kryeministër.
Triumfi i katërt elektoral i Fidesz me radhë nuk duket më i pashmangshëm.
Në të njëjtën kohë, dhe jo shumë shpejt, vetë BE-ja po bëhet e ashpër me Hungarinë dhe Poloninë.
Duke përmendur problemet me sundimin e ligjit, ajo deri më tani ka refuzuar t’i japë Hungarisë ose Polonisë pjesën e tyre.
Nëse gjykatat nuk janë të shëndosha, atëherë paratë e BE-së janë të pasigurta. Mund të përdorë një argument të ngjashëm për të vonuar shpërndarjen e fondeve të tjera.
Se sa larg është e gatshme të shkojë, mbetet për t’u parë. Por nëse biseda e vazhdueshme e liderëve të saj për vlerat evropiane do të ketë ndonjë kuptim, ajo do të duhet të jetë e vendosur.
Përkthyer dhe përshtatur nga The Economist/ Konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
‘Kriza ekzistenciale’ e Evropës!
A e ka zgjidhur Evropa çështjen e emigracionit?
3 problemet madhore të demokracive të sotme
