Pol Sezan, piktori francez, i cili së bashku me Goginin dhe Van Gogun qe një nga post-impresionistët më të rëndësishëm, që luajti një rol kyç në zhvillimin artistik të shekullit të 20-të.
Arti i Sezanit është vështirë të brendashkruhet në një lëvizje të vetme artistike: fillimisht iu afrua lëvizjes impresioniste, por aderimi i tij në lëvizje filloi të shkëputet gjithnjë e më shumë.
Që në zanafillë, piktura e tij ndoqi një drejtim krejt tjetër, që e diferenconte qartazi nga ajo e Monesë apo e Renuarit.
Ndërsa këta të fundit ishin të interesuar në ndikimin perceptues të dritës dhe ngjyrës, Sezan u përpoq të sintetizonte në pikturën e tij edhe dukuri të interpretimit racional, që çonin në njohjen e formave dhe hapësirës.
Ai përdoret për të punuar ngadalë dhe instinktivisht, duke krijuar ndjesinë e thellësisë dhe fortësisë në pikturat e tij jo përmes perspektivës ose teknikave të tjera konvencionale, por nëpërmjet variacioneve të tonaliteteve jashtëzakonisht delikate, duke shtrembëruar aspektin real, duke shmangur dhe pakësuar zgjatjen e formave për të arrirë një balancë piktoreske, qëllimi kryesor i hulumtimit të gjeniut.
Pol Sezan, me prejardhje të largët italiane, lindi më 19 janar 1839 në Aix-en-Provence nga një familje shumë e pasur, e cila i lejoi të studionte në shkollat më të mira. Një nga shokët e tij dhe shok klase ishte Emil Zola, me të cilin ndau pasionin që ai kishte për të madhin Viktor Hygo dhe Alfred dë Muse.
Ky formim shpirtëror i bazuar në romantizëm, ndikoi aboslutisht në zgjedhjet e tij piktoreske. Pas një qëndrimi të shkurtër në Paris me shokun e tij Zola dhe Jean-Baptistin Baille, Pol hapi studion e tij të pikturës në Aix, i kundërshtuar nga i ati, por i inkurajuar nga e ëma dhe motra.
U rikthye në Paris, ku frekuentoi një semestër në Akademinë Zviceriane, duke vizituar shpeshherë muzeun e Luvrit dhe Sallonin, si dhe duke bërë njohje me piktorë të tjerë si Monet, Pissarro, Renoir dhe Sisley.
Në Sallonin e 1865, e njohur për “skandalin” e Olimpia nga Manet, Sezan dërgoi një punim e cila gjithsesi u refuzua, ndërsa Zola botoi romanin e tij “Rrëfimi i Klodit”, dedikuar Sezanit dhe Baille.
Periudha impresioniste
Sezan, para se të shkonte me familjen në Auvers-sur-Oise për dy vjet (ndërkohë bashkëjetonte dhe ishte bërë baba) qëndroi disa muaj në Pontoise, në fshatin e Pisarosë, me të cilin pikturoi në ambient të hapur. Rezultati më i lartë i kësaj përvoje, i cili është në bazë të drejtimit të ri të Sezanit, është Shtëpi kopsht, të cilën ai e paraqiti në ekspozitën e parë Impresioniste më 1874.
Megjithëse Sezan e pranoi impresionizmin dhe ndau synimet e tij, sërish nuk identifikohej plotësisht me të. Në fakt, në disa mënyra, Sezan ishte më shumë një piktor post-impresionist.
Sezan është i famshëm për stilin e tij me ngjyrat: ai pikturoi natyrën, sikur çdo penelatë të ishte një copëz mozaiku, e cila merr kuptim vetëm kur u bashkohet të tjerave në rikompozimin e një objekti: përdori ngjyrën për të “ndërtuar” forma dhe për këtë çdo penelatë është e thellë dhe e përhapur me energji.
Dështimet e vazhdueshme, si në ekspozitën e Impresionistëve, ashtu edhe në sallonet “zyrtare”, të cilat vazhdonin t’i refuzonin rregullisht veprat që Sezan këmbëngulte t’u dërgonte, e çuan drejt njëlloj izolimi, përkeqësuar edhe nga kontradiktat me të atin, i pas mosmiratimit të bashkëjetesës së të birit me Hortensën, kur mësoi për lindjen e fëmijës, ia ndaloi të ardhurat mujore që deri atëherë ia dërgonte vazhdimisht.
Vdiq vetëm më 22 tetor 1906, pa arritur kurrë suksesin që do të kishte fituar në jetë. Siç ndodh shpesh, në shkurt të vitit 1907, në Salon d’Automne, iu dedikua një retrospektivë mbresëlënëse përkujtimore, e cila tronditi një brez të tërë artistësh të rinj (duke përfshirë Pikason dhe Modiglianin), të cilët vendosën themelet e kubizmit, duke u hapur rrugë avangardave artistike të shekullit të njëzet.
Përveç pikturave të famshme të natyrës së vdekur dhe peizazheve të famshme, sidomos ato të Provansës së tij të dashur, Sezani pikturoi portrete të shumta, zhbirime të kujdesshme psikologjike, por edhe një formë solemniteti i karakterit të pikturuar, sepse përshkruan rëndësinë e tij shoqërore, begatinë ose pasione të tilla si koleksionimi.
Portretet e tij paraqesin miq, si tregtari Ambroise Vollard dhe koleksionisti Victor Choquet, ose familjarë, si babai, xhaxhai, gruaja e tij Hortense, djali Paul.
Megjithëse, shpeshherë modelet e Sezanit janë karaktere modestë: fshatarë, kamerierë ose vendas të thjeshtë takuar në kafene.
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
Një pikturë nudo shqiptare e vitit 1938
Japonia feston me pikturat e Van Gogh
